حد مجاز زنگ زدگی میلگرد، یکی از دغدغه‌های رایج در پروژه‌های عمرانی است. قرار گرفتن میلگرد در معرض رطوبت و هوا، منجر به تشکیل لایه‌ای از زنگ می‌شود. اما آیا هر نوع زنگ‌زدگی به معنای عدم استفاده از میلگرد است؟ قطعا نه. آگاهی از حد مجاز زنگ زدگی میلگرد، هم برای حفظ ایمنی سازه و هم جلوگیری از هزینه‌های اضافی ضروری است. در این مقاله به بررسی میزان مجاز زنگ‌زدگی میلگردها بر اساس استانداردهای جهانی می‌پردازیم و راه‌های بازرسی و تصمیم‌گیری درباره استفاده یا تعویض میلگرد را توضیح می‌دهیم. برای اطلاع از قیمت روز میلگرد می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن:
حد مجاز زنگ زدگی میلگرد چقدر است؟
میزان مجاز زنگ‌زدگی میلگرد یکی از سوالات مهم در پروژه‌های عمرانی است که همواره ذهن مهندسان و پیمانکاران را به خود مشغول می‌کند. طبق ضوابط و استانداردهای بین‌المللی از جمله ACI، ASTM و BS، وجود زنگ‌زدگی سطحی و یکنواخت روی میلگردها به‌خودی‌خود مشکل‌ساز نیست و در بسیاری از موارد قابل قبول است. این نوع زنگ‌زدگی لایه‌ای نازک و یکنواخت است که بدون نفوذ به عمق میلگرد، تنها سطح آن را درگیر می‌کند و به همین دلیل، در اکثر پروژه‌ها نیاز به تعویض میلگرد ندارد.
البته باید توجه داشت که شرط اصلی استفاده از میلگردهای زنگ‌زده، حفظ کامل قطر و سطح مقطع آن است. اگر زنگ‌زدگی باعث کاهش محسوس در ضخامت میلگرد یا ایجاد خوردگی عمیق شود، ادامه استفاده از آن می‌تواند ایمنی سازه را به خطر بیندازد. به همین دلیل، بررسی دقیق وضعیت میلگردها قبل از بتن‌ریزی اهمیت زیادی دارد تا از رعایت استانداردهای لازم در خصوص حد مجاز زنگ زدگی میلگرد اطمینان حاصل شود.
انواع زنگ زدگی میلگرد
زنگ زدگی میلگردها بسته به شدت و ظاهر آن به چند دسته مختلف تقسیم می‌شود که شناخت این انواع برای ارزیابی وضعیت میلگردها در پروژه‌های عمرانی اهمیت زیادی دارد. اولین نوع، زنگ‌زدگی سطحی یا سبک است که به صورت یک لایه نازک و یکنواخت روی سطح میلگرد تشکیل می‌شود و باعث کاهش قطر یا آسیب جدی نمی‌شود. این نوع زنگ‌زدگی در بسیاری از استانداردهای بین‌المللی قابل قبول است و نیازی به تعویض میلگرد ندارد.
بیشتر بخوانید: آموزش از بین بردن زنگ زدگی سطوح فلزی
نوع دوم، زنگ‌زدگی متوسط تا شدید است که با پوسته‌پوسته شدن، خوردگی عمیق و کاهش محسوس در ضخامت میلگرد همراه است. این وضعیت می‌تواند باعث تضعیف ساختار فولاد و کاهش عملکرد سازه شود و در اغلب موارد نیازمند تمیزکاری شدید یا تعویض کامل میلگرد است. در نهایت، تشخیص دقیق نوع زنگ‌زدگی و انجام بازرسی‌های اصولی به مهندسان کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را درباره استفاده یا جایگزینی میلگردها اتخاذ کنند.
جدول وضعیت مجاز زنگ زدگی میلگرد
| جدول حد مجاز زنگ زدگی میلگرد | ||
| نوع زنگ‌زدگی | توضیحات | مجاز بودن |
| سبک | لایه نازک و یکنواخت بدون پوسته‌پوسته شدن یا خوردگی عمیق | ✅ بله |
| متوسط | زبری با مقداری زنگ‌زدگی و بدون کاهش جدی سطح مقطع | ⚠️ مشروط (تمیزکاری توصیه می‌شود) |
| شدید | زنگ‌زدگی پوسته‌پوسته، خوردگی عمیق و کاهش سطح مقطع | ❌ خیر |
راهنمای استانداردها در مورد زنگ‌زدگی میلگرد
راهنمای استانداردها در مورد زنگ‌زدگی میلگرد تاکید می‌کند که زنگ‌زدگی سطحی و یکنواخت مشکلی برای استفاده از میلگرد در سازه‌های بتنی ایجاد نمی‌کند، به شرطی که ابعاد اصلی میلگرد بدون تغییر باقی بماند. استانداردهای معتبر بین‌المللی مانند ACI 318، ASTM A615 و BS 4449 تصریح کرده‌اند که وجود لایه نازک زنگ در سطح میلگرد تا زمانی که به کاهش قطر یا پوسته‌پوسته شدن منجر نشود، قابل قبول است. این دستورالعمل‌ها به پیمانکاران و مهندسان کمک می‌کنند تا درباره استفاده یا تعویض میلگرد زنگ‌زده تصمیم درستی بگیرند و در عین حال، هزینه‌های پروژه را به‌طور منطقی مدیریت کنند.
۱- ACI 318: زنگ‌زدگی سبک را به شرط عدم کاهش مقاومت پیوستگی می‌پذیرد.
۲- ASTM A615: زنگ‌زدگی را مجاز می‌داند اگر وزن اسمی یا سطح مقطع کاهش نیافته باشد.
۳- BS 4449: تا زمانی که ابعاد میلگرد تغییر نکند یا پوسته‌های زنگ سست نشده باشند، زنگ‌زدگی را می‌پذیرد.
چگونه زنگ‌زدگی میلگرد را بررسی کنیم؟
یکی از دغدغه‌های مهم در پروژه‌های عمرانی، ارزیابی دقیق میزان زنگ‌زدگی میلگردها قبل از بتن‌ریزی است. اگر میلگرد به‌درستی بررسی نشود، ممکن است ایمنی سازه در بلندمدت به خطر بیفتد. به همین دلیل، آشنایی با روش‌های استاندارد بررسی زنگ‌زدگی میلگرد اهمیت بالایی دارد. این فرآیند شامل سه مرحله کلیدی است: بازرسی بصری دقیق، اندازه‌گیری فیزیکی قطر میلگرد و انجام عملیات تمیز کاری اصولی. در ادامه بررسی حد مجاز زنگ زدگی میلگرد، هر یک از این مراحل را به طور کامل توضیح می‌دهیم تا بتوانید مطمئن شوید میلگردها برای استفاده در سازه، شرایط مناسبی دارند.
بیشتر بخوانید: چه فلزاتی زنگ می‌زنند؟
۱- بازرسی بصری
بررسی رنگ زنگ (رنگ قهوه‌ای نارنجی سطحی است).
بررسی وجود پوسته‌پوسته شدن یا خوردگی عمیق.
استفاده از برس سیمی برای ارزیابی عمق زنگ.
۲- اندازه‌گیری فیزیکی
استفاده از کولیس برای اندازه‌گیری قطر.
مقایسه با ابعاد طراحی.
۳- روش‌های تمیزکاری
برس سیمی (دستی یا برقی)
سندبلاست
استفاده از تبدیل‌کننده‌های زنگ (با تایید مهندس پروژه)
روش های زنگ زدایی میلگرد
برای از بین بردن زنگ‌زدگی میلگرد، روش‌های متعددی وجود دارد که بسته به میزان خوردگی و شرایط پروژه انتخاب می‌شوند. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، استفاده از برس سیمی دستی یا برقی است که با پاک‌سازی سطح میلگرد، زنگ‌های سطحی را حذف می‌کند و به حفظ قطر اصلی میلگرد کمک می‌کند. این روش ساده و کم‌هزینه برای زنگ‌زدگی‌های سبک بسیار موثر است و به راحتی در کارگاه‌های ساختمانی قابل اجرا است.
روش دیگر، سندبلاست یا پاشش شن با فشار بالا است که زنگ‌زدگی‌های عمیق‌تر و سطح‌های بزرگ‌تر را به خوبی پاک می‌کند و سطحی تمیز و آماده برای بتن‌ریزی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، در برخی پروژه‌ها از مواد تبدیل‌کننده زنگ استفاده می‌شود که با واکنش شیمیایی، زنگ را به پوششی پایدار تبدیل کرده و از پیشرفت خوردگی جلوگیری می‌کند. انتخاب هر کدام از این روش‌ها باید با مشورت مهندس پروژه و بر اساس میزان زنگ‌زدگی و نوع میلگرد انجام شود تا ایمنی و کیفیت سازه تضمین شود.
چرا زنگ‌زدگی سبک مفید است؟
شاید تصور کنید زنگ‌زدگی همیشه یک عامل منفی در پروژه‌های ساختمانی است؛ اما در مورد میلگردها، این موضوع همیشه صادق نیست. زنگ‌زدگی سطحی یا سبک روی میلگرد در بسیاری از موارد نه تنها مضر نیست، بلکه می‌تواند به بهبود عملکرد سازه کمک کند. زمانی که میلگرد دچار زنگ‌زدگی یکنواخت و غیرپوسته‌ای می‌شود، سطح آن زبرتر شده و این زبری، پیوستگی میلگرد با بتن را تقویت می‌کند.
افزایش چسبندگی بین بتن و فولاد باعث می‌شود میلگرد در برابر لغزش در داخل بتن مقاوم‌تر عمل کند و در نهایت، سازه از استحکام بیشتری برخوردار شود. البته باید توجه داشت که این مزیت تنها در صورتی وجود دارد که زنگ‌زدگی در حد مجاز و سطحی باقی بماند و به خوردگی عمیق یا کاهش قطر میلگرد منجر نشود. بنابراین، شناخت دقیق مزایا و محدودیت‌های زنگ‌زدگی سبک میلگرد برای اجرای استاندارد پروژه‌های بتنی ضروری است.
کلام آخر
در این مقاله به حد مجاز زنگ زدگی میلگرد پرداختیم. تمامی انواع زنگ‌زدگی روی میلگرد نیازمند تعویض نیستند و در بسیاری از موارد، زنگ‌زدگی سطحی و یکنواخت قابل قبول است. با پیروی از استانداردهای معتبر و انجام بازرسی‌های دقیق، می‌توان از میلگردهایی که تنها دچار زنگ‌زدگی سبک شده‌اند، بدون نگرانی در پروژه‌های ساختمانی استفاده کرد. این رویکرد نه تنها باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود، بلکه از هدررفت مواد اولیه نیز جلوگیری می‌کند.
با این حال، در شرایطی که وضعیت زنگ‌زدگی نامشخص یا شدید به نظر می‌رسد، مشورت با مهندس سازه یا کارشناسان مربوطه بسیار ضروری است. ارزیابی تخصصی و کارشناسی شده می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی در عملکرد سازه جلوگیری کرده و تضمین کند که میلگردهای استفاده شده کاملاً ایمن و مطابق با استانداردهای فنی هستند.
سوالات متداول
آیا زنگ‌زدگی مقاومت میلگرد را کم می‌کند؟
زنگ‌زدگی سطحی تاثیری بر مقاومت ندارد، اما زنگ‌زدگی شدید می‌تواند باعث کاهش مقاومت شود.
آیا قبل از بتن‌ریزی باید زنگ میلگرد را تمیز کنیم؟
بله، پوسته‌های زنگ سست باید تمیز شوند، ولی زنگ‌زدگی یکنواخت ممکن است حتی مفید باشد.
چگونه از زنگ‌زدگی میلگرد در کارگاه جلوگیری کنیم؟
نگهداری میلگرد زیر پوشش، جلوگیری از بارندگی روی میلگرد و استفاده از ضد زنگ در صورت نیاز
آیا می‌توان از میلگرد زنگ‌زده در بتن استفاده کرد؟
بله، در صورتی که زنگ‌زدگی سطحی باشد و قطر میلگرد کاهش نیافته باشد.