اقتصاد دستوری و تاثیر آن بر بازار فولاد ایران چگونه است؟ بازار فولاد ایران این روزها درگیر چالش‌های پیچیده‌ای است که ریشه در اقتصاد دستوری، قطعی‌های مکرر برق، افزایش هزینه‌های تولید و کاهش تقاضای داخلی دارد. از سوی دیگر، تورم فزاینده و احتمال فعال‌سازی مکانیزم ماشه فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان و صادرکنندگان وارد کرده است. همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا چشم‌انداز بازار فولاد ایران با ابهامات و تهدیدهای جدی همراه باشد. برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۵ دقیقه
اقتصاد دستوری و تاثیر آن بر بازار فولاد ایران
به گزارش کارآهن، اقتصاد دستوری و بازار فولاد ایران رابطه‌ای مستقیم و پیچیده دارند. در سال‌های اخیر، محدودیت‌های دولتی در قیمت‌گذاری باعث شده بازار فولاد از مسیر طبیعی عرضه و تقاضا فاصله بگیرد. این سیاست‌ها با هدف کنترل قیمت‌ها و حمایت از مصرف‌کننده اجرا می‌شوند اما در عمل منجر به شکاف میان بورس کالا و بازار آزاد شده‌اند. نتیجه آن است که تولیدکنندگان با هزینه‌های بالای انرژی، حمل‌ونقل و دستمزد روبه‌رو هستند اما امکان انعکاس واقعی این هزینه‌ها در قیمت نهایی را ندارند.
از سوی دیگر، اجرای اقتصاد دستوری در بازار فولاد ایران نه تنها مانع کشف قیمت واقعی شده بلکه رکود تقاضا و کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری را نیز تشدید کرده است. این شرایط موجب شده بخش قابل توجهی از معاملات فولاد به سمت بازار آزاد یا قراردادهای اعتباری حرکت کند. کارشناسان تاکید می‌کنند که برای پایداری این صنعت استراتژیک، باید از سیاست‌های دستوری فاصله گرفت و اجازه داد عرضه و تقاضا تعیین‌کننده واقعی قیمت‌ها باشند.
بیشتر بخوانید: تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ و آینده بازار آهن آلات ایران
فشار تورم و افزایش هزینه تولید
قیمت فولاد در ایران در ماه‌های اخیر به‌شدت تحت تاثیر شرایط کلان اقتصادی و محدودیت‌های تولید قرار گرفته است. قطعی مکرر برق و کاهش ظرفیت تولید کارخانه‌ها باعث شد عرضه فولاد در بازار کمتر شود اما همزمان افزایش هزینه‌های انرژی، حمل‌ونقل و دستمزد فشار بیشتری بر تولیدکنندگان وارد کرد. این عوامل موجب شدند تولیدکنندگان نتوانند قیمت‌ها را متناسب با هزینه‌ها افزایش دهند و همین موضوع سردرگمی و نگرانی را در میان فعالان بازار ایجاد کرده است.
از سوی دیگر، رکود تقاضا نقش مهمی در مهار رشد قیمت فولاد در ایران داشته است. با کاهش توان خرید مصرف‌کنندگان و کند شدن پروژه‌های ساختمانی، بازار با مازاد عرضه روبه‌رو شد و رشد طبیعی قیمت‌ها متوقف ماند. کارشناسان معتقدند تا زمانی که مشکل قطعی برق، افزایش هزینه‌های تولید و رکود تقاضا همزمان وجود داشته باشند، چشم‌انداز بازار فولاد مبهم خواهد بود و تنها تغییر در سیاست‌های کلان اقتصادی می‌تواند مسیر جدیدی برای این صنعت حیاتی رقم بزند.
نقش کسری بودجه و خطر مکانیزم ماشه
در ادامه بررسی اقتصاد دستوری و تاثیر آن بر بازار فولاد ایران، افزایش حجم پول در گردش به دلیل کسری بودجه و احتمال اجرای مکانیزم ماشه می‌تواند فشار شدیدی بر سیستم بانکی، نرخ ارز و صادرات وارد کند. اقتصاددانان نرخ تورم را حداقل ۴۰ درصد پیش‌بینی می‌کنند و این شرایط نه تنها هزینه تولید فولاد را افزایش می‌دهد بلکه بازار صادراتی ایران را نیز به شدت محدود خواهد کرد. کاهش سهم ایران از بازارهای جهانی فولاد یکی از پیامدهای محتمل این روند است. بنابراین اقتصاد دستوری و تاثیر آن بر بازار فولاد ایران همیشه وجود دارد.
بورس کالا در برابر بازار آزاد
در هفته‌های اخیر بورس کالا و بازار آزاد فولاد با اختلاف قابل‌توجهی در قیمت‌ها مواجه شده‌اند. در بورس، عرضه‌های اعتباری و رشد نرخ پایه موجب بالا رفتن قیمت‌ها شده، در حالی‌که در بازار آزاد به دلیل نبود تقاضای واقعی، محصولات فولادی حدود ۱۵ درصد ارزان‌تر معامله می‌شوند. این اختلاف قیمتی برای فعالان صنعت فولاد پیام مهمی دارد؛ چرا که نشان‌دهنده فشار ساختارهای دستوری بر روند طبیعی بازار و مانع اصلی در مسیر کشف واقعی قیمت‌هاست.
از سوی دیگر، تحلیل‌گران معتقدند فاصله میان بورس کالا و بازار آزاد فولاد تنها زمانی کاهش پیدا می‌کند که عرضه و تقاضا بر اساس مکانیزم‌های واقعی تنظیم شود. تداوم سیاست‌های دستوری در بورس باعث می‌شود سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان اعتماد کمتری به معاملات رسمی داشته باشند و بخش عمده معاملات به سمت بازار آزاد هدایت شود. بنابراین، اصلاح سیاست‌های عرضه در بورس و ایجاد شفافیت بیشتر، کلید کاهش این شکاف و بازگشت تعادل به بازار فولاد خواهد بود.
افت معاملات شمش و آهن اسفنجی
در ادامه اقتصاد دستوری و تاثیر آن بر بازار فولاد ایران، طبق آمار بورس کالا در اوایل شهریور ۱۴۰۴، حجم معاملات شمش فولادی نسبت به هفته قبل حدود ۱۰ درصد کاهش داشته است. همچنین عرضه شمش با افت ۳۹ درصدی همراه بود و تنها ۶۴ درصد از آن معامله شد. در بازار آهن اسفنجی نیز شرایط مشابهی وجود داشت و تنها ۵۵ درصد از حجم عرضه به فروش رفت. این آمارها به روشنی نشان می‌دهد که رکود در بازار فولاد ایران عمیق‌تر شده و تقاضا همسو با عرضه حرکت نمی‌کند.
کلام آخر
در این گزارش به اقتصاد دستوری و تاثیر آن بر بازار فولاد ایران پرداختیم. مجموعه‌ای از عوامل شامل قطعی برق، افزایش هزینه‌های تولید، سیاست‌های دستوری و تهدیدهای بین‌المللی باعث شده‌اند بازار فولاد ایران در تنگنایی سخت قرار گیرد. اگر سیاست‌گذاران اقتصادی به‌دنبال بهبود شرایط هستند، باید به سمت اصلاح ساختارهای اقتصادی، حمایت از تولیدکنندگان و ایجاد تعادل واقعی در عرضه و تقاضا حرکت کنند. در غیر این صورت، ترکیب رکود و تورم (رکود تورمی) می‌تواند به بزرگ‌ترین تهدید برای آینده صنعت فولاد کشور تبدیل شود.
سوالات متداول
چرا بازار فولاد ایران با رکود مواجه است؟
به دلیل قطعی مکرر برق، افزایش هزینه‌های تولید، کاهش تقاضای داخلی و شکاف میان قیمت بورس و بازار آزاد.
مکانیزم ماشه چه اثری بر بازار فولاد ایران دارد؟
فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند محدودیت‌های صادراتی، افزایش نرخ ارز و فشار بر سیستم بانکی را به همراه داشته باشد که در نهایت صادرات فولاد ایران را کاهش می‌دهد.