در هفته‌های اخیر، موضوع بورس کالا و زنجیره فولاد به یکی از داغ‌ترین مباحث بازار فلزات ایران تبدیل شده است. از یک سو، بحران انرژی و رکود شدید صنعتی، چشم‌انداز تولید را تیره و تار کرده و از سوی دیگر، اصلاحات جدید در شیوه قیمت‌گذاری محصولات معدنی، امید به بازگشت تعادل را زنده کرده است. اما آیا این سیاست‌های تازه می‌توانند ناجی صنعت فولاد کشور باشند؟ برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۴ دقیقه
رابطه بورس کالا و زنجیره فولاد چیست؟
بورس کالا و زنجیره فولاد رابطه‌ای مستقیم و تعیین‌کننده دارند. بورس کالا به عنوان بستری برای کشف قیمت شفاف، نقش مهمی در تنظیم بازار محصولات زنجیره فولاد از جمله سنگ آهن، گندله، آهن اسفنجی و شمش ایفا می‌کند. قیمت‌های پایه‌ای که در بورس کالا اعلام می‌شود، به عنوان مرجع اصلی معاملات داخلی و حتی صادراتی در نظر گرفته شده و بر کل زنجیره اثرگذار است. به همین دلیل، هرگونه تغییر در ساختار قیمت‌گذاری بورس کالا می‌تواند به صورت مستقیم سودآوری یا زیان‌دهی واحدهای فولادی را تحت تاثیر قرار دهد.
ثبات و شفافیت در بورس کالا می‌تواند پایداری زنجیره فولاد را تضمین کند. زمانی که قیمت‌ها بر اساس عملکرد عرضه‌کنندگان و واقعیت‌های اقتصادی تعیین می‌شود، تولیدکنندگان انگیزه بیشتری برای عرضه منظم خواهند داشت. در مقابل، نبود نظم در سیاست‌گذاری بورس کالا، می‌تواند به کاهش تولید، احتکار یا عرضه قطره‌چکانی منجر شود. بنابراین، پیوند میان بورس کالا و زنجیره فولاد نه تنها فنی، بلکه راهبردی و حیاتی برای امنیت اقتصادی کشور است.
بیشتر بخوانید: تحلیل معاملات فیزیکی بورس کالا در روز پایانی تیرماه ۱۴۰۴
بحران انرژی و پیامدهای آن بر تولید فولاد
به گزارش کارآهن، قطعی‌های گسترده برق و محدودیت‌های اعمال‌شده بر نیروگاه‌های اختصاصی صنایع، تولید فولاد را به کمترین سطح در سال‌های اخیر رسانده‌اند. رکود در حوزه ساخت‌وساز، کاهش تقاضای مسکن و تضعیف قدرت خرید مردم نیز بر این بحران دامن زده است. در نتیجه، بازار مقاطع فولادی با افت شدید تقاضا و کاهش سرمایه‌گذاری مواجه شده و بسیاری از تولیدکنندگان با خطر تعطیلی مواجه هستند. در این شرایط، نقش بورس کالا در تنظیم بازار و مدیریت زنجیره فولاد اهمیت دوچندانی پیدا کرده است.
اصلاح فرمول قیمت‌گذاری فولاد در بورس کالا
در پاسخ به چالش‌های موجود پیرامون رابطه بورس کالا و زنجیره فولاد، بورس کالای ایران از تاریخ ۱۲ مرداد ۱۴۰۴، بخشنامه‌ای جدید را اجرایی کرده که فرمول قیمت‌گذاری محصولات زنجیره فولاد شامل کنسانتره سنگ‌آهن، گندله و آهن اسفنجی را به‌روزرسانی کرده است. بر اساس این فرمول، قیمت پایه به عملکرد عرضه‌کننده بستگی دارد؛ اگر نسبت معامله به عرضه بالای ۶۰ درصد باشد، قیمت پایه هفته بعد ۳ درصد افزایش می‌یابد. در صورت عدم عرضه نیز، تا ۵ درصد کاهش قیمت لحاظ خواهد شد. این سیاست، مکانیزم انگیزشی جدیدی برای تنظیم رفتار تولیدکنندگان و افزایش شفافیت در بازار ایجاد کرده است.
تعیین قیمت‌ها براساس ارزش گمرکی و نرخ ارز
در سیستم جدید، سقف قیمت پایه برابر با ارزش گمرکی اعلامی از سوی گمرک و نرخ فروش ارز اسکناس بانک مرکزی تعیین می‌شود. حداقل قیمت نیز ۹۰ درصد این مقدار خواهد بود. اگر به مدت چهار هفته ارزش گمرکی به‌روز نشود، کمیته تخصصی بازار با استفاده از داده‌های پیشین و نرخ‌های جهانی، قیمت جایگزین را مشخص خواهد کرد. از سوی دیگر، استمرار عرضه هفتگی به یکی از فاکتورهای اصلی در تعیین قیمت تبدیل شده و تولیدکنندگان غیرفعال با کمترین نرخ پایه مواجه خواهند شد.
بیشتر بخوانید: تاثیر ابلاغیه بورس کالا بر بازار فولاد و واکنش فعالان صنعت
آیا این اصلاحات کافی است؟
با وجود امیدواری به اجرای این سیاست‌ها پیرامون رابطه بورس کالا و زنجیره فولاد، نمی‌توان چالش‌های زیرساختی زنجیره فولاد را نادیده گرفت. همچنان بحران تامین انرژی، بی‌ثباتی نرخ ارز، فضای ناامن اقتصادی و خروج سرمایه‌ها ادامه دارد. با این حال، فرمول جدید قیمت‌گذاری در بورس کالا، گامی رو به جلو برای جلوگیری از زیان تولیدکنندگان و بازگرداندن نسبی تعادل به بازار است.
کلام آخر
تغییرات جدید در بورس کالا شاید در کوتاه‌مدت نتواند همه مشکلات زنجیره فولاد را حل کند اما می‌تواند از سقوط بیشتر تولید جلوگیری کرده و زمینه را برای بازگشت اعتماد به بازار داخلی فراهم آورد. در صورت پایداری در اجرای این فرمول، بهبود جریان عرضه، حمایت از تولید، و واقعی‌سازی قیمت‌ها دور از انتظار نخواهد بود. البته موفقیت این رویکرد مشروط به اصلاحات زیرساختی در حوزه انرژی و تثبیت اقتصادی است.
سوالات متداول
چرا بورس کالا برای زنجیره فولاد اهمیت دارد؟
زیرا بورس کالا با تعیین قیمت‌های شفاف و نظام‌مند، می‌تواند تعادل عرضه و تقاضا را حفظ کرده و از زیان تولیدکنندگان و التهابات بازار جلوگیری کند.
فرمول جدید قیمت‌گذاری چه تفاوتی با مدل قبلی دارد؟
در مدل جدید، قیمت پایه به عملکرد عرضه‌کننده وابسته است و شامل مشوق‌ها و جریمه‌هایی برای مدیریت بهتر رفتار بازار می‌شود.
آیا این اصلاحات تاثیر فوری بر بازار خواهد گذاشت؟
تاثیر فوری نخواهد داشت اما در میان‌مدت، در صورت همراهی سیاست‌های انرژی و اقتصادی، می‌تواند روند بازار را به سمت ثبات سوق دهد.
نقش ارزش گمرکی در قیمت‌گذاری چیست؟
ارزش گمرکی، به عنوان مبنای تعیین سقف و کف قیمت‌ها در بورس کالا در نظر گرفته شده و از نوسانات غیرمنطقی در بازار جلوگیری می‌کند.