در ماه‌های اخیر، بازار فولاد ایران شاهد نوسانات شدیدی بوده است. پس از جهش حدود ۲۰ درصدی قیمت شمش آهن تا پایان تابستان، نشانه‌هایی از آرامش و کاهش قیمت در معاملات دیده می‌شود. این تغییر روند، هم‌زمان با اجرای دستورالعمل جدید وزارت صمت درباره محدودیت سقف قیمت پایه در بورس کالا اتفاق افتاد؛ اقدامی که هدف آن، جلوگیری از التهاب در بازار و بازگرداندن ثبات نسبی به معاملات شمش و مقاطع طویل بود.
اما آیا این سیاست توانسته بازار فولاد را به تعادل برساند یا تنها مقدمه‌ای بر رکودی تازه است؟ در ادامه، به بررسی دقیق داده‌ها، تحلیل کارشناسان و چشم‌انداز بازار آهن آلات ایران می‌پردازیم. برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۵ دقیقه
سقوط ناگهانی قیمت شمش آهن پس از جهش ۲۰ درصدی
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که از ابتدای اردیبهشت تا پیش از اجرای سیاست جدید، قیمت شمش فولادی از حدود ۲۷.۶۰۰ تومان به بیش از ۳۳.۶۰۰ تومان افزایش یافت. این رشد ۲۰ درصدی نگرانی‌هایی درباره تداوم تورم قیمتی در زنجیره فولاد ایجاد کرد.
اما پس از اعمال محدودیت سقف قیمتی در بورس کالا، بازار با افت ملایم روبه‌رو شد و قیمت شمش به حدود ۳۲.۶۰۰ تومان رسید. حتی در معاملات اخیر بورس، میانگین قیمت شمش به ۳۱.۶۰۰ تومان کاهش یافته است؛ این یعنی بازار آزاد همچنان حدود هزار تومان بالاتر از بورس معامله می‌شود و در صورت نبود شوک ارزی یا سیاسی، احتمال افت بیشتر نیز وجود دارد.
به بیان دیگر، اجرای دستورالعمل جدید توانست هیجان تقاضا را مهار کند و رفتار منطقی‌تری را میان خریداران به وجود آورد. اکنون نوردکاران و فعالان پایین‌دست بازار، خریدهای خود را با محاسبه دقیق‌تر و متناسب با حاشیه سود واقعی انجام می‌دهند؛ به طوری که قیمت طبیعی میلگرد با درنظرگرفتن مالیات و سود متعارف، حدود ۳۹.۰۰۰ تومان برآورد می‌شود.
تاثیر سامانه جامع تجارت بر مهار خریدهای غیرواقعی در بازار فولاد
یکی از موثرترین عوامل در کاهش التهاب بازار فولاد، نظارت بر خریدهای غیرواقعی از طریق سامانه جامع تجارت است. طبق الزامات وزارت صمت، تولیدکنندگان و نوردکاران باید نسبت مشخصی بین ورودی شمش و خروجی محصولات نهایی خود در سامانه ثبت کنند.
این اقدام باعث شد تا خریدهای انبارمحور یا مبتنی بر سفته‌بازی کاهش یابد و تنها واحدهایی که مصرف واقعی دارند، مجاز به خرید از بورس باشند. نتیجه آن، حذف بخش بزرگی از تقاضای غیرمولد و بازگشت تعادل به عرضه و تقاضای واقعی بود.
در کنار این عامل، رکود در ساخت‌وساز، محدودیت‌های صادراتی و اختلاف نرخ ارز نیز بر کاهش انگیزه خرید تاثیر گذاشته‌اند. با این‌حال، کارشناسان معتقدند که شفافیت ایجاد شده از طریق سامانه جامع تجارت، بیش از سایر عوامل، نقش کلیدی در جلوگیری از شکل‌گیری حباب قیمتی جدید داشته است.
اختلاف دیدگاه‌ها درباره سیاست قیمت‌گذاری فولاد
در هفته‌های اخیر و پس از سقوط قیمت شمش آهن، بحث‌های زیادی میان فعالان صنفی فولاد درباره دخالت دولت در قیمت‌گذاری شکل گرفته است. برخی از رؤسای اتحادیه‌ها این سیاست را نوعی قیمت‌گذاری دستوری و زیان‌بار برای تولیدکنندگان بزرگ می‌دانند. در مقابل، گروهی دیگر معتقدند که تنظیم بازار با نظارت هوشمندانه در شرایط اقتصادی فعلی، برای حفظ ثبات و جلوگیری از آسیب به توزیع‌کنندگان خرد و مصرف‌کنندگان نهایی ضروری است.
تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که رهاسازی کامل بازار فولاد، موج‌های قیمتی شدیدی ایجاد می‌کند و در نهایت مصرف‌کننده نهایی بیشترین آسیب را می‌بیند. در مقابل، اجرای سیاست‌های کنترلی با منطق اقتصادی، به تعادل و پیش‌بینی‌پذیری بازار کمک می‌کند. به همین دلیل، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند بازار فولاد با مدل بومی از تنظیم‌گری مستمر و شفاف اداره شود، نه با سیاست‌های مداخله‌گرایانه مطلق یا آزادسازی کامل.
آینده بازار فولاد
اکنون، حدود یک ماه پس از اجرای دستورالعمل جدید، بازار فولاد در وضعیت نسبتا باثباتی قرار گرفته است؛ اما این ثبات هنوز با رونق فاصله دارد. رکود ساخت‌وساز، کاهش پروژه‌های عمرانی و چالش‌های تامین انرژی در زمستان می‌تواند این روند ملایم نزولی را به رکودی عمیق‌تر تبدیل کند.
با این‌حال، در صورت تداوم سیاست‌های کنترلی منطقی، کاهش شکاف نرخ ارز رسمی و غیررسمی، و تقویت صادرات، می‌توان امیدوار بود که بازار فولاد وارد دوره‌ای از ثبات پایدار بدون افت شدید قیمت‌ها شود. برای فعالان این صنعت، ثبات و پیش‌بینی‌پذیری قیمت‌ها بسیار مهم‌تر از افزایش یا کاهش ناگهانی نرخ‌هاست.
کلام آخر
بازار فولاد ایران در حال حاضر در مرحله‌ای حساس قرار دارد؛ جایی میان ثبات نسبی و خطر رکود پنهان. اجرای سیاست‌های هوشمندانه و استمرار نظارت شفاف، می‌تواند از بازگشت نوسانات شدید جلوگیری کند. اگر سیاست‌گذاری‌ها بر پایه داده، منطق اقتصادی و همکاری میان بخش‌های دولتی و خصوصی ادامه یابد، می‌توان انتظار داشت که در ماه‌های آینده شاهد آرامش پایدار در بازار آهن آلات کشور باشیم.
سوالات متداول
چرا قیمت شمش آهن در مهرماه کاهش یافت؟
به دلیل اجرای دستورالعمل جدید قیمت‌گذاری فولاد در بورس کالا و محدود شدن سقف قیمت پایه عرضه.
نقش سامانه جامع تجارت در بازار فولاد چیست؟
این سامانه مانع از خریدهای غیرواقعی و سفته‌بازی شده و تعادل میان عرضه و تقاضای واقعی را برقرار کرده است.
آیا کاهش قیمت شمش به معنی رکود بازار است؟
نه لزوما؛ کاهش ملایم قیمت نشانه‌ی بازگشت آرامش است، اما ادامه آن در صورت رکود ساخت‌وساز می‌تواند بازار را وارد رکود کند.
آینده بازار فولاد در ماه‌های آینده چگونه خواهد بود؟
اگر سیاست‌های نظارتی فعلی ادامه یابد و صادرات تقویت شود، بازار فولاد به سمت ثبات و پیش‌بینی‌پذیری حرکت خواهد کرد.
آیا قیمت‌گذاری دستوری به ضرر تولیدکنندگان است؟
در کوتاه‌مدت ممکن است سود تولیدکنندگان بزرگ را کاهش دهد، اما در بلندمدت با ایجاد ثبات و جلوگیری از نوسان شدید، به سود کل زنجیره فولاد تمام می‌شود.