علت بروز عیوب ورق گالوانیزه چیست و نحوه تشخصیص ورق گالوانیزه سالم و معیوب چگونه است؟ گالوانیزه یکی از مقرون به صرفه‌ترین پوشش‌های محافظ برای محصولات فلزی مانند آهن و فولاد است. هنگامی که به درستی انجام شود، یک سد قوی در برابر زنگ زدگی و خوردگی ایجاد می‌کند. اما مانند بسیاری از فرآیندهای فلزکاری، به راحتی می‌توان آن را به هم ریخت، به خصوص اگر دانش و تجربه کافی در برخورد با عیوب پوشش گالوانیزه ندارید.
عوامل متعددی در فرآیند گالوانیزه شدن و چگونگی تبدیل شدن هر قطعه فلزی نقش دارند. در این مقاله قصد داریم تا توضیحی در مورد عیوب ورق گالوانیزه، نحوه تاثیر آن‌ها بر محصول فلزی شما و شیوه جلوگیری از آن‌ها بپردازیم. برای اطلاع از قیمت ورق گالوانیزه به سایت کارآهن مراجعه کنید.
راهکارهای تشخیص ورق گالوانیزه سالم و معیوب
عواملی مانند ترکیب فلز، دمای حمام، عناصر آلیاژی موجود در حمام و زمان غوطه‌وری تنها مواردی هستند که می‌توانند بر روند پوشش گالوانیزه تاثیر بگذارند. بنابراین بدون توجه و بازرسی مناسب، پوشش گالوانیزه می‌تواند دچار نقص در طراحی و عملکرد محصول نهایی شود.
انواع عیوب ورق گالوانیزه
۱- حفره‌های سطح ورق گالوانیزه
حفره‌های سطح نواحی بدون پوشش روی سطح قطعه فلزی شما هستند که به دلیل آماده نشدن اصولی سطح قبل از شروع فرآیند پوشش ایجاد می‌شوند. همچنین حفره‌های سطح می‌تواند ناشی از ترشی، سرباره جوشکاری، پاشش، گریس، حفره‌ها و سایر عیوب ورق گالوانیزه باشد.
در حالی که حفره‌های سطح کوچکتر تأثیر زیادی بر قابلیت استفاده محصول فلزی شما ندارند (و می‌توانند تا حدودی خود را ترمیم کنند)، اما لکه‌های بزرگتر نیاز به تعمیر دارند. در برخی روش‌ها از رنگ‌های حاوی روی برای پوشاندن حفره‌های خالی یا استفاده از اسپری روی (متالیزاسیون) استفاده می‌شود. با این حال، برخی از نقاط خالی قابل تعمیر نیستند؛ به این معنی که قسمت فلزی شما باید جدا گردد.
۲- نقاط خاکستری یا خالدار ورق گالوانیزه
این عیب مانند لکه‌های مات مانندی است که بیشتر یا تمام سطح پوشش گالوانیزه را می‌پوشاند. نقاط خاکستری یا خالدار می‌تواند به دلیل استفاده از گریدهای خاص فولادی (مانند آن‌هایی که عنصر شیمیایی سیلیسیم و فسفر بالایی دارند) باشد که باعث تولید پوشش‌های گالوانیزه ضخیم‌تر از پوشش‌های معمولی می‌شود.
همچنین نقاط خاکستری یا خالدار ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که در طول فرآیند خنک‌سازی، آلیاژ روی در پوشش وجود نداشته باشد. این اتفاق نتیجه متداول متالورژی در فولاد است که معمولا از دست سازنده ورق گالوانیزه خارج است؛ به خصوص اگر آن‌ها قبل از فرآیند گالوانیزه کردن هیچ دانشی نسبت به ترکیب شیمیایی فولاد نداشته باشند.
۳- جوش‌های ضایعاتی / آخال‌ها در ورق گالوانیزه
یکی دیگر از عیوب ورق گالوانیزه، وجود جوش‌ها و آخال‌ها است. جوش‌های ضایعاتی یا آخال‌ها همان تفاله آلیاژ روی-آهن هستند که در کف حمام روی ته نشین می‌شوند. این تفاله‌ها می‌توانند در طول فرآیند غوطه‌وری به هم بریزد و نهایتا در پوشش گالوانیزه به دام بیفتد. این اتفاق باعث ایجاد گودی یا برجستگی‌های کمی روی سطح فلز می‌شود.
اگرچه این نقص تاثیر کمی بر مقاومت در برابر خوردگی محصول فلزی دارد اما همچنان می‌تواند محصول شما را غیرقابل استفاده کند. به دلیل اینکه فرورفتگی‌ها سطح ورق گالوانیزه را زبرتر می‌کنند و در نتیجه بیشتر در معرض آسیب‌های مکانیکی قرار می‌گیرند.
۴- لکه‌های سفید رنگ ورق گالوانیزه
پس از گالوانیزه کردن، محصول فلزی شما می تواند در انبار قرار گیرد. در شرایط رطوبت یا تهویه نامناسب یا انباشته شدن، لکه‌هایی به رنگ سفید روی سطح ظاهر آن می‌شوند. این لکه‌های به دلیل رطوبت اضافی موجود در هوا است که باعث هیدروکسید سطح آلیاژ روی می‌شود.
۵- خاکستر حمام روی در ورق گالوانیزه
یکی از عیوب ورق گالوانیزه، احتمال چسبیدن خاکستری حمام روی بر آن است. در فرآیندهای فلزکاری، محصول فلزی شما احتمالا قبل از رسیدن به مرحله گالوانیزاسیون مراحل دیگری را طی می‌کند. اگر چنین است، سطح فلز شما احتمالا دارای خاکستر است که باید قبل از فرو بردن در حمام روی تمیز شود.
اگر این خاکستر به طور کامل حذف نشود، در حین جدا شدن فلز از حمام روی، به دام میافتد و به سمت بیرونی پوشش می‌چسبد. این کار باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روشن، توده‌های اکسیدی روی سطح می‌شود. این عیب می‌تواند ضخامت و یکنواختی پوشش گالوانیزه را کاهش دهد و بر کیفیت محافظتی آن تاثیر بگذارد.
۶- تغییر شکل ورق گالوانیزه
در فرآیند گالوانیزه گرم، فلز را در حمام روی مایع با دمای ۴۵۰ درجه سانتیگراد قرار می‌دهند. این دما با نقاط دمایی تنش‌زدایی برای برخی فلزات مانند آهن مطابقت دارد. در دمای اشاره شده، این امکان وجود دارد که فلز تنش‌های قبلی را که تجربه کرده است، مانند تنش‌های ناشی از فرآیند نورد و جوشکاری، از بین ببرد. در نتیجه، این اتفاق باعث تغییرات مواد در طول فرآیند گالوانیزه می‌شود. وقتی این اتفاق میافتد، محصول فلزی شما امکان دارد با تغییر شکل از حمام روی خارج شود که ترمیم آن دشوار است.
۸- برآمدگی و سطح توده‌ای شکل ورق گالوانیزه
سطح توده‌ای، روان و ناهموار یکی دیگر از عیوب ورق گالوانیزه است. این نقص زمانی اتفاق میافتد که فلز خیلی سریع از فرایند گالوانیزاسیون بیرون کشیده شود؛ یا زمانی که دمای حمام روی خیلی پایین باشد. این امر باعث تخلیه آهسته مواد پوششی از اجزایی مانند سوراخ پیچ، چین، درز و … می‌شود. این عیب همچنین زمانی ایجاد می‌شود که فلز به طور تصادفی با یک قطعه فلزی دیگر در فرآیند پوشش گالوانیزه برخورد کند.
توده‌ها و برآمدگی بر طول عمر ورق گالوانیزه تأثیر نمی‌گذارد. با این حال، اگر محصولات فلزی شما نیاز به یک روکش صاف دارند، برای رفع عیوب ورق گالوانیزه به کار بیشتری نیاز دارید.
۹- لایه لایه شدن سطح ورق گالوانیزه
اگر محصول شما به یک پوشش بسیار ضخیم نیاز دارد، ممکن است لایه‌برداری رخ دهد. پوشش‌هایی که بیش از ۲۵۰ میکرومتر ضخامت دارند نسبت به پوشش گالوانیزه استاندارد، شکننده‌تر هستند. این موضوع می‌تواند باعث لایه لایه شدن گالوانیزه شود؛ یعنی زمانی که پوشش به طور کامل از سطح فلز جدا می‌شود. لایه لایه شدن ممکن است در اثر ضربه نیز اتفاق بیفتد. بنابراین سازندگان و کاربران در هنگام حمل و نقل و استفاده از ورق گالوانیزه باید جانب احتیاط را رعایت کنند.
لایه لایه شدن می‌تواند توسط خود مواد فلزی نیز به وجود آید. فلزی که نازک، نورد سرد یا دارای سطوح بسیار صاف است، می‌تواند منجر به بروز این عیب شود. بنابراین علت آن این است که پوشش گالوانیزه نمی‌تواند آنطور که باید به سطح بچسبد و به همین دلیل تحت تنش، به راحتی جدا می‌شود.
۱۰- لکه‌های سیاه ورق گالوانیزه
پوشش گالوانیزه شما همچنین امکان دارد دارای لکه‌های سیاه پراکنده باشد که ناشی از نشست شار گالوانیزه باقیمانده روی سطح است. این عیب ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که آب شستشوی شما پس از گالوانیزاسیون آلوده شده باشد. اگر رسوبات شار بر سلامت یا ضخامت پوشش تاثیر نگذارد، محصول همچنان قابل استفاده است. با این حال لکه‌های سیاه بر روی سطح ورق گالوانیزه باقی می‌ماند.
چگونه می‌توان از عیوب ورق گالوانیزه جلوگیری کرد؟
همانطور که به انواع عیوب ورق گالوانیزه اشاره کردیم، باید توجه داشته باشید که نظارت و بازرسی در حین تولید محصول، مهم‌ترین بخش جلوگیری از به وجود آمدن این عیوب است. بنابراین کارشناسان کنترل کیفی به صورت لحظه به لحظه باید از فرآیند تولید ورق گالوانیزه اطلاع پیدا کنند.
از طرفی، نظارت به همراه نگهداری اصولی از ورقهای گالوانیزه، یکی دیگر از راه‌های بروز عیوب ورق گالوانیزه است. نباید نگهداری اصولی را به صورت سَرسَری گرفت. به طوری که کارشناسان باید روزانه سطح ورقهای گالوانیزه را بررسی کنند تا مشکلی در این زمینه به وجود نیاید.
کلام آخر
در این مقاله به عیوب ورق گالوانیزه و راه‌های جلوگیری از آن پرداختیم. معمولا ۹۰ درصد عیوبی که بر روی ورق گالوانیزه به وجود می‌آید، در مرحله گالوانیزاسیون است. یعنی وقتی که آلیاژ روی قرار است سطح ورق را پوشش دهد. بنابراین باید در این مرحله از تمام کارشناسان کنترل کیفیت خواست تا مراقب عیوب احتمالی باشند. همچنین نظارت بر فرآیند انبار کردن ورقهای گالوانیزه نیز می‌تواند از بروز عیوب جلوگیری کند.
سوالات متداول
معمولا ۹۰ درصد عیوب احتمالی بر روی ورقهای گالوانیزه، در مرحله گالوانیزاسیون اتفاق میافتد.
برای این کار باید مراقب فرآیند گالوانیزاسیون بود. همچنین نگهداری اصولی و دور نگهداشتن ورق از محیط مرطوب، می‌تواند از بروز هرگونه عیوب جلوگیری کند.