بازار فولاد ایران در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ با نوساناتی پیچیده روبه‌روست؛ بازاری که میان سیاست‌های سختگیرانه وزارت صمت و واقعیت‌های اقتصادی متناقض گرفتار شده است. در حالی که مصوبه‌های جدید، در راستای کنترل قیمت و حمایت از مصرف‌کننده صورت می‌گیرد. بنابراین نتیجه عملی آن می‌توان شاهد کاهش عرضه، افت تولید و رکود در صنایع پایین‌دستی بود.
در این میان، بازار ورق گالوانیزه به‌عنوان محصولی با ارزش افزوده بالا، بیش از هر بخش دیگری از این تصمیمات تاثیر پذیرفته است. صنعتی که می‌توانست پیشران توسعه باشد، امروز با زیان انباشته و کمبود نقدینگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۶ دقیقه
دوگانگی بازار فولاد؛ تضاد میان سیاست و واقعیت
بازار فولاد ایران هم اکنون میان دو نیروی متضاد گرفتاری را تجربه می‌کند: از یک سو تصمیمات دستوری در بورس کالا با هدف نظم‌دهی و شفافیت و از سوی دیگر بازار آزاد که به قوانین اقتصادی خود پایبند مانده است.
در نتیجه این تضاد، شاهد پدیده‌ای عجیب هستیم؛ رقابت در رینگ بورس بالا رفته، اما عرضه کاهش یافته است. بسیاری از تولیدکنندگان شمش و محصولات فولادی مسیر فروش خود را از بازار داخلی به سمت صادرات تغییر داده‌اند. در مقابل، تقاضای مصرف‌کننده نهایی به دلیل رکود ساخت‌وساز و نبود نقدینگی، همچنان ضعیف است.
به بیان دیگر، سیاستی که قرار بود ثبات بیاورد، شکاف میان دو بازار را عمیق‌تر کرده و باعث کاهش انگیزه تولیدکنندگان برای عرضه داخلی شده است.
بازار ورق گالوانیزه قربانی سیاست‌های کنترلی
ورق گالوانیزه، یکی از محصولات کلیدی در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و ساخت‌وساز است. اما این صنعت در ماه‌های اخیر با زیان مستقیم دست و پنجه نرم می‌کند. دلیل اصلی این وضعیت، فرمول‌های قیمتی دستوری در بورس کالا است که هزینه‌های واقعی تولید مانند افزایش قیمت فلز روی و برق را در نظر نمی‌گیرند.
در حالی که قیمت مواد اولیه در بازار بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته، نرخ ورق گالوانیزه تنها ۷ درصد رشد داشته است. نتیجه آن است که تولیدکننده به ناچار محصول را با ضرر می‌فروشد تا از چرخه تولید حذف نشود.
این شرایط منجر به افت سودآوری، توقف سرمایه‌گذاری‌های جدید و کاهش ظرفیت تولید شده است. طبق آمارها، معاملات ورق گالوانیزه در پنج ماهه نخست سال نسبت به سال گذشته حدود ۱۴ درصد افت کرده است؛ رقمی که نشان از رکود عمیق در زنجیره پایین‌دستی فولاد دارد.
سیاست‌های ارزی و صادرات دشوار فولاد
راه نجات کارخانه‌های تولیدی در بازار ورق گالوانیزه در شرایط فعلی، صادرات است؛ اما سیاست‌های ارزی فعلی نیز این مسیر را دشوار کرده‌اند. تولیدکنندگان مجبور هستند ارز حاصل از صادرات را با نرخ نیما به کشور بازگردانند؛ نرخی که پایین‌تر از بازار آزاد است.
در مقابل، بیشتر هزینه‌های تولید از جمله مواد اولیه و انرژی با نرخ آزاد محاسبه می‌شود. این ناهماهنگی باعث شده تا بخش زیادی از سود صادرات از بین برود و حتی برخی کارخانه‌ها از بازارهای بین‌المللی خارج شوند.
نتیجه طبیعی این وضعیت، ظهور پدیده‌ای به نام صادرات غیر رسمی یا واسطه‌ای است. برخی دلالان با استفاده از کارت‌های بازرگانی موقت، محصولات کارخانه‌ها را خریداری و با قیمت پایین‌تر صادر می‌کنند. در این میان، سود اصلی نصیب واسطه‌ها می‌شود، نه تولیدکننده واقعی. این چرخه ناسالم باعث از بین رفتن انگیزه تولید و کاهش بازگشت ارز به اقتصاد کشور شده است.
ریسک‌های بیرونی؛ سایه سنگین تحریم و رکود
علاوه بر چالش‌های داخلی، صنعت فولاد ایران با مجموعه‌ای از ریسک‌های بیرونی نیز دست و پنجه نرم می‌کند. محدودیت‌های بین‌المللی، افزایش هزینه حمل‌ونقل و احتمال بازرسی کشتی‌های ایرانی، صادرات فولاد را با دشواری روبه‌رو کرده است.
در عین حال، کاهش موقتی نرخ ارز در بازار داخل هم تاثیر مثبتی بر کاهش قیمت‌ها نگذاشته است. دلیل آن روشن است: فعالان بازار، نسبت به ثبات اقتصادی اطمینان ندارند و ترجیح می‌دهند قیمت‌ها را در سطحی محتاطانه حفظ کنند.
در حال حاضر، قیمت میلگرد، ورق فولادی و قوطی آهن در بازار داخلی تغییر محسوسی نداشته است. برای مثال، میلگرد ذوب آهن اصفهان حدود ۴۱ هزار و ۵۰۰ تومان و میلگرد بافق یزد در محدوده ۴۴ هزار تومان معامله می‌شود. این ارقام بیانگر بازاری است که در ظاهر آرام اما در باطن وضعیت ناپایداری دارد.
اصلاح ساختار بازار؛ کلید بازگشت تعادل
راه برون‌رفت از وضعیت کنونی بازار ورق گالوانیزه نه در کنترل بیشتر، بلکه در بازگشت به منطق اقتصادی است. تداوم سیاست‌های دستوری تنها باعث کاهش انگیزه تولید و افزایش ریسک برای سرمایه‌گذاران می‌شود.
برای اصلاح شرایط، باید سه گام ضروری برداشته شود:
۱- اصلاح فرمول‌های قیمتی در بورس کالا در نظر گرفتن هزینه‌های واقعی تولید.
۲- آزادسازی تدریجی نرخ ارز صادراتی تا سودآوری تولید کننده حفظ شود.
۳- شفاف‌سازی در زنجیره توزیع و حذف واسطه‌های غیرمولد.
اجرای این اقدامات می‌تواند ورق گالوانیزه را از چرخه زیان خارج کند و دوباره به جایگاه واقعی‌اش در صنعت فولاد بازگرداند. سیاست‌گذاری باید به جای کنترل، به سمت تسهیل حرکت کند تا بازار بر اساس عرضه و تقاضای واقعی متعادل شود.
کلام آخر
در این گزارش به بازار ورق گالوانیزه و مشکلات آن پرداختیم. ورق گالوانیزه که زمانی نماد ارزش افزوده در زنجیره فولاد بود، امروز به یکی از آسیب‌پذیرترین بخش‌های این صنعت بدل شده است. سیاست‌های کنترلی، قیمت‌گذاری دستوری و فشارهای ارزی، مانع از شکوفایی این محصول مهم صنعتی شده‌اند. تنها راه نجات، پذیرش واقعیت‌های اقتصادی و اصلاح تصمیمات ساختاری است. اگر این مسیر طی شود، ورق گالوانیزه می‌تواند دوباره به موتور محرک صنعت فولاد ایران تبدیل شود؛ در غیر این صورت، زیان و رکود ادامه‌دار خواهد بود.
سوالات متداول
چرا ورق گالوانیزه در بازار فولاد با رکود مواجه شده است؟
کنترل‌های قیمتی، افزایش هزینه مواد اولیه و محدودیت‌های صادراتی باعث کاهش حاشیه سود و افت تولید در کارخانه‌ها شده است.
نقش سیاست‌های ارزی در وضعیت فعلی فولاد چیست؟
بازگشت اجباری ارز صادراتی به سامانه نیما با نرخ پایین‌تر از بازار آزاد، سود تولیدکننده را کاهش داده و انگیزه صادرات رسمی را کم کرده است.
چه راهکاری برای خروج از بحران وجود دارد؟
اصلاح فرمول‌های بورس کالا، حذف نرخ‌گذاری دستوری و حمایت از صادرات واقعی می‌تواند مسیر تعادل بازار را باز کند.
آیا رکود فعلی به معنی کاهش قیمت‌هاست؟
خیر. کاهش تقاضا با محدودیت عرضه همراه شده و بازار در وضعیت انتظار قرار دارد، به همین دلیل قیمت‌ها فعلا ثابت مانده‌اند.
آینده بازار ورق گالوانیزه چگونه پیش‌بینی می‌شود؟
در صورت اصلاح سیاست‌های اقتصادی و رفع موانع ارزی، انتظار می‌رود این بخش دوباره به رشد و رونق تولید بازگردد.