فصل جدیدی در صادرات فولاد ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵ مشاهده می‌شود. صنعت فولاد ایران در میان فشارهای ناشی از تحریم‌ها، محدودیت‌های بانکی و نوسانات ارزی، نه تنها مسیر دشواری را طی کرده بلکه به نقطه‌ای رسیده که تغییر ساختار صادراتی در آن مشهود شده است. بر اساس گزارش جدید، در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، ارزش صادرات زنجیره فولاد کشور به حدود ۴ میلیارد دلار رسید و مهم‌تر اینکه ترکیب این صادرات متحول شد: محصولاتی که ارزش افزوده‌ی بالاتری دارند (به ویژه ورق فولادی) جایگاه خود را ارتقا داده و سهم سنتی محصولاتی مثل میلگرد را کاهش دادند.
این تحولات می‌تواند نشانه بلوغ صنعتی و ورود ایران به مرحله‌ای تازه از استراتژی صادراتی خود باشد. برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۶ دقیقه
رشد صادرات فولاد ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵؛ عبور از مرز ۴ میلیارد دلار
بر پایه گزارش‌ها، صادرات زنجیره آهن و فولاد ایران در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ با رشدی حدود ۲۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل، از مرز ۴ میلیارد دلار عبور کرده است. اگرچه صنایع فلزی کشور همچنان با دشواری‌های جدی مواجه هستند اما صنعت فولاد توانست مسیر متفاوتی را در پیش بگیرد و به رشد ارزی برسد.
دلایل این رشد را می‌توان چنین برشمرد:
- توسعه زنجیره تولید فولاد و حرکت به سمت محصولات با ارزش افزوده بیشتر
- اتکا به توان داخلی در شرایط تحریمی
- بازتعریف بازارهای هدف صادراتی
تحول ترکیب صادرات: از میلگرد به ورق
در ادامه بررسی صادرات فولاد ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵، علت جابجایی جایگاه صادراتی ورق به جای میلگرد را توضیح می‌دهیم:
- یکی از مهم‌ترین نشانه‌های این بازتعریف استراتژی، تغییر ترکیب اقلام صادراتی است. آمارها نشان می‌دهند که:
- صادرات گروه محصولات طویل، به ویژه میلگرد که تا سال گذشته عمده بخش صادراتی را تشکیل می‌داد، دچار کاهش شده است.
- صادرات میلگرد که در سال ۲۰۲۴ بیش از ۸۵ درصد از کل صادرات محصولات طویل فولادی را تشکیل می‌داد، در نیمه نخست ۲۰۲۵ با افتی حدود ۲۲ درصد مواجه بوده است.
- در مقابل، صادرات ورق فولادی با جهشی سه برابری به ارزشی بیش از ۳۲۰ میلیون دلار رسیده است.
- این جابه‌جایی از صادرات میلگرد به ورق نشان می‌دهد که ایران در حال حرکت از صادرات محصولات کم‌ارزش‌تر به سمت محصولات تخت (ورق) است که در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و زیرساختی کاربرد داشته و بنابراین ارزش افزوده بالاتری نیز دارند.
نقش کلیدی فولاد مبارکه اصفهان و زیرمجموعه‌هایش
یکی از موتورهای صادرات فولاد ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵ و تغییر صادراتی ورق به جای میلگرد، فولاد مبارکه اصفهان و شرکت‌های زیرمجموعه آن هستند. این گروه صنعتی با بازنگری در سیاست‌های صادراتی، تمرکز خود را بر تولید ورق‌های گرم، سرد و پوشش‌دار قرار داده است و از ظرفیت‌های شرکت‌هایی مانند ورق خودرو چهارمحال و بختیاری برای توسعه بازار در خارج از کشور کمک گرفت.
نتیجه این رویکرد شامل افزایش حضور ایران در بازارهای آسیایی، شمال آفریقا و اروپا در بخش ورق صنعتی (حوزه‌ای که پیش‌تر در اختیار چین و ترکیه بود) می‌شود. بنابراین، این شرکت‌ها هم فرآیند تولید را به سوی محصولات با ارزش افزوده بیشتر سوق دادند و هم بازارهای جدیدی را هدف قرار داده‌اند.
بیشتر بخوانید: چالش‌های صادرات فولاد ایران و بحران ارزی
پیامدهای بازار داخل از چرخش صادراتی
تغییر ترکیب صادرات فولاد از میلگرد به ورق، پیامدهایی برای بازار داخلی نیز دارد:
- کاهش صادرات میلگرد می‌تواند منجر به افزایش عرضه در داخل و در نتیجه تثبیت یا کاهش نسبی قیمت میلگرد در بخش ساخت‌وساز شود.
- اما افزایش صادرات ورق ممکن است فشار تقاضا را بر صنایع مصرف‌کننده داخلی مانند خودروسازی و لوازم خانگی افزایش دهد.
- به همین دلیل، کارشناسان بر ضرورت مدیریت هم‌زمان بازار داخلی و خارجی تاکید دارند تا هم از فرصت‌های صادراتی استفاده شود و هم تامین نیاز داخلی به درستی صورت بگیرد.
چرا این تغییر مسیر صادراتی فولاد مهم است؟
دلیل اصلی اهمیت این تغییر مسیر را می‌توان از چند منظر مورد بررسی قرار داد:
- کاهش خام‌فروشی: تمرکز بر ورق یعنی حرکت به سمت تولید محصول نهایی‌تر، نه صرفا مواد اولیه یا نیمه تمام.
- افزایش ارزش افزوده: ورق صنعتی ارزش افزوده بیشتری دارد، می‌تواند در زنجیره‌های تولیدی مختلف به‌کار رود و درآمد صادراتی بیشتری برای کشور ایجاد کند.
- رقابت‌پذیری جهانی: با هدف‌گذاری بازارهای صادراتی محصولات ورق، ایران می‌تواند در رقابت جهانی سهم بیشتری کسب کند.
- استحکام صنعتی داخلی: توسعه تولید ورق به معنی ارتقاء فناوری، بهبود کیفیت تولید و رشد صنایع جانبی است.
چشم‌انداز پیش‌روی صادرات فولاد ایران
با توجه به ظرفیت‌های توسعه‌یافته در حوزه تولید ورق، بهبود کیفیت محصولات صادراتی و گسترش شبکه بازاریابی بین‌المللی، چشم‌انداز صادرات فولاد ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵ مثبت ارزیابی می‌شود. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که اگر این روند ادامه یابد، تا پایان سال سهم محصولات تخت فولادی از کل صادرات فولاد ایران به حدود ۴۰ درصد برسد؛ رقمی که نشانه تغییر الگوی تاریخی صادرات فولاد کشور خواهد بود.
البته چند نکته مهم نیز وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود:
- ثبات ارزی و سیاست‌های حمایتی صادراتی آن نقش حیاتی دارد.
- مدیریت بازار داخل باید تضمین شود که تامین نیاز داخلی دچار نوسان نشود.
- ارزیابی کیفیت و استانداردهای بین‌المللی برای محصولات صادراتی اهمیت دارد تا ایران در بازارهای سخت‌گیر رقابتی پذیرفته شود.
- حمل‌ونقل، بیمه، بانکداری بین‌المللی و مسائل مرتبط با تحریم‌ها هنوز چالش‌های مهم هستند.
کلام آخر
صادرات فولاد ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵ وارد فصل تازه‌ای شده است؛ فصلی که در آن ورق فولادی جایگاه صادراتی میلگرد را می‌گیرد. یعنی نه تنها افزایش درآمد صادراتی بلکه ارتقاء کیفیت و ارزش محصولات صادر شده. اگر همراه با مدیریت هوشمندانه از بازار داخلی، سرمایه‌گذاری در فناوری و توسعه روابط بین‌المللی (حتی در شرایط تحریمی) ادامه یابد، این تغییر مسیر می‌تواند نقطه عطفی برای تبدیل ایران به تولیدکننده صنعتی‌تر و فناور محور در زنجیره جهانی فولاد باشد.
سوالات متداول
چرا صادرات میلگرد کاهش یافته است؟
بر اساس گزارش‌ها، میلگرد که پیش‌تر سهم عمده‌ای از صادرات طویل فولادی داشت، به دلیل تمرکز کمتر بر صادرات آن و حرکت به سمت محصولات تخت ارزش افزوده بیشتر، کاهش سهم پیدا کرده است.
چرا تمرکز بر صادرات ورق فولادی بیشتر است؟
به دلایل مختلفی از جمله کاربرد گسترده‌تر در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و زیرساخت‌ها، بازار صادراتی بزرگتر، و ارزش افزوده بیشتر، ایران به سمت ورق فولادی حرکت کرده است.
آیا این تغییر برای بازار داخل مشکل‌ساز نیست؟
ممکن است تامین ورق برای صنایع داخلی تحت فشار قرار گیرد، بنابراین تعادل بین صادرات و تامین داخل بسیار مهم است. کاهش صادرات میلگرد ممکن است برای بازار ساختمان داخلی خوب باشد اما افزایش صادرات ورق باید با تمهیداتی همراه شود تا صنایع مصرف‌کننده داخلی آسیب نبینند.
بهترین راهکار برای ایران چیست تا این روند را پایدار کند؟
- تقویت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر (مثل ورق‌های ویژه)
- ارتقای کیفیت تولید برای رقابت در بازارهای سخت‌گیر
- گسترش بازارهای صادراتی جدید (آسیا، آفریقا، اروپا)
- تامین نیاز محصولات صادراتی بدون آسیب‌رساندن به صنایع داخلی
- مدیریت اثر تحریم‌ها، حمل‌ونقل، بیمه و بازاریابی بین‌المللی