بازار فولاد منطقه در سال ۱۴۰۴ وارد مرحله‌ای تازه از رقابت شده است؛ مرحله‌ای که در آن کشورهای آسیایی با سرعت بالا در حال افزایش نفوذ خود در بازار خاورمیانه هستند؛ در حالی که ایران به‌دلیل محدودیت‌های انرژی، آشفتگی سیاست‌گذاری و بسته‌شدن برخی مرزهای صادراتی، بخشی از جایگاه سنتی خود را از دست داده است. خروج تدریجی ایران از بازارهایی همچون عراق و امارات، زنگ خطری جدی برای آینده صادرات فولاد کشور محسوب می‌شود.
در این گزارش به کاهش سهم ایران در بازار فولاد منطقه می‌پردازیم. برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن:
کاهش سهم ایران در بازار فولاد منطقه آسیا
کاهش سهم ایران در بازار فولاد منطقه طی سال‌های اخیر به طور محسوس خود را نشان داد. مهم‌ترین دلیل این افت، بسته شدن مسیرهای صادراتی به عراق و محدودیت‌های انرژی در داخل کشور است. عراق که یکی از بزرگترین بازارهای سنتی میلگرد ایران بود. با توسعه تولید داخلی و اعمال محدودیت بر واردات از مرزهای ایران، بخش قابل توجهی از سهم ایران را حذف کرده است. این در حالی است که نوسان قیمت، بی‌ثباتی سیاست‌گذاری و تاخیر در عرضه محصولات فولادی در داخل، قدرت مانور ایران در بازارهای منطقه‌ای را کاهش داد.
از سوی دیگر، رقبای آسیایی مانند چین، هند و ژاپن با قیمت‌های رقابتی و عرضه منظم، جای ایران را در بازارهایی مانند امارات و عمان پر کرده‌اند. بحران انرژی، محدودیت گاز و برق، و افزایش هزینه تولید باعث شده مزیت رقابتی ایران در بازار منطقه تضعیف شود. نتیجه این روند، عقب‌نشینی تدریجی ایران در بازار خاورمیانه و افزایش حضور پررنگ فولادسازان آسیایی است؛ روندی که بدون اصلاح ساختار انرژی، ثبات‌بخشی به بازار داخلی و تقویت استراتژی صادراتی قابل جبران نخواهد بود.
ریزش سهم ایران در بازارهای سنتی؛ عراق چگونه مسیر را بست؟
در ادامه بررسی کاهش سهم ایران در بازار فولاد منطقه، تصمیم اخیر دولت عراق برای جلوگیری از واردات فولاد و میلگرد از مسیرهای مرزی با ایران، ضربه مستقیم به صادرات کشور وارد کرد. این کشور که سال‌ها مهم‌ترین مقصد میلگرد ایران بود؛ حالا با توسعه کارخانه‌های داخلی و جذب عرضه‌کنندگان آسیایی، عملا ایران را کنار زده است.
با بسته شدن شلمچه، مهران و سایر گذرگاه‌ها، محموله‌های ایرانی یا متوقف شده‌اند یا باید مسیرهای پرهزینه‌تری را طی کنند؛ در حالی که رقبای آسیایی با قیمت‌های پایین و تحویل منظم، جای ایران را پر کرده‌اند.
امارات دیگر منتظر ایران نیست
در شرایطی که ایران با نوسان ارز، محدودیت انرژی و عرضه نامنظم روبه‌رو است، کشورهایی مانند چین، هند و ژاپن با قیمت‌های رقابتی وارد بازار امارات شده‌اند.
پیشنهادهای چین در محدوده ۴۹۵ دلار CFR و معاملات هند در بازه ۵۰۰ تا ۵۰۵ دلار، نشان می‌دهد این کشورها افت تقاضای داخلی خود را تبدیل به فرصت صادراتی کرده‌اند.
در مقابل، تاخیر در عرضه ورق، بی‌نظمی در سیاست‌گذاری و عدم پیش‌بینی‌پذیری تولید، باعث شده خریداران منطقه ایران را تامین‌کننده‌ای غیرقابل اتکا بدانند.
چرا بازار آهن قفل شد؟
در ادامه بررسی کاهش سهم ایران در بازار فولاد منطقه، آشفته بودن بازار داخلی مهم‌ترین عاملی است که صادرات را تحت فشار قرار می‌دهد. نمونه روشن آن تاخیر سه هفته‌ای عرضه ورق مبارکه و جهش‌های ناگهانی قیمت است. وقتی نرخ واقعی معاملات بر پایه دلار ۹۰ تا ۱۰۵ هزار تومانی انجام می‌شود اما قیمت‌گذاری رسمی با دلار ۷۳ هزار تومانی صورت می‌گیرد، تولیدکننده امکان رقابت در بازار منطقه را از دست می‌دهد.
بازار تیرآهن و میلگرد نیز وارد رکودی کم‌سابقه شده است؛ رکودی که ظاهر آن ثبات قیمت است اما باطن آن نبود تقاضا و احتیاط شدید خریداران.
بحران انرژی، مهم‌ترین مانع صادرات فولاد ایران
سال ۱۴۰۴ شاهد عمیق‌ترین تاثیر بحران انرژی بر صنعت فولاد بود. کاهش سهمیه برق فولاد مبارکه و فولاد خوزستان تا ۳۰ درصد، توقف برخی خطوط احیا، استفاده اجباری از مازوت و افت بهره‌برداری واحدها به ۵۸ درصد، مزیت رقابتی ایران در تولید فولاد کم‌هزینه را از بین برد.
نتیجه این ناترازی انرژی، کاهش تولید شمش، کوچک شدن سبد صادراتی و افزایش قیمت داخلی آهن بوده است. در حالی که رقبای آسیایی از انرژی ارزان یا یارانه‌ای بهره می‌برند، صنایع ایران همچنان برای تامین گاز و برق خود با بحران‌های فصلی مواجه‌اند.
کلام آخر
در این گزارش به بررسی کاهش سهم ایران در بازار فولاد منطقه پرداختیم. بازار فولاد منطقه در حال تغییر است و کشورهای آسیایی با سرعت سهم بیشتری از آن را در اختیار می‌گیرند؛ در حالی که ایران به دلیل بی‌ثباتی داخلی و محدودیت انرژی، فرصت‌های صادراتی خود را از دست می‌دهد. اگر این روند ادامه پیدا کند، بازگشت به بازارهای مهمی مانند عراق و امارات، کاری زمان‌بر، دشوار و پرهزینه خواهد بود. احیای جایگاه ایران تنها با اصلاح نظام انرژی، ثبات‌بخشی به سیاست‌گذاری و تقویت مزیت‌های رقابتی امکان‌پذیر است.
سوالات متداول
چرا سهم ایران در بازار آهن‌آلات منطقه کاهش یافته است؟
به دلیل بسته شدن مسیرهای صادراتی عراق، رقابت شدید آسیایی‌ها، بی‌ثباتی قیمت داخلی و محدودیت انرژی.
کدام کشورها جای ایران را در بازار امارات گرفته‌اند؟
چین، هند و ژاپن با قیمت رقابتی و تحویل منظم توانسته‌اند قراردادهای بیشتری جذب کنند.
بحران انرژی چگونه بر صادرات تاثیر گذاشت؟
کاهش سهمیه برق و گاز باعث افت تولید، افزایش بهای تمام‌شده و کاهش توان رقابتی ایران شده است.
آیا امکان بازپس‌گیری بازار عراق وجود دارد؟
بله، اما تنها با اصلاح ساختار انرژی، ثبات عرضه، قیمت‌گذاری منطقی و دیپلماسی تجاری موثر.
وضعیت فعلی بازار داخلی آهن چگونه است؟
بازار در رکودی عمیق قرار دارد؛ ظاهرا قیمت‌ها ثابت هستند اما تقاضای واقعی وجود ندارد و خریداران محتاط‌اند.