نصب میلگرد ممان منفی به صورت اصولی، نقش کلیدی در استحکام سازه‌های بتن آرمه، به ویژه در دال‌ها و تیرهای پیوسته دارد. آرماتورهای ناحیه ممان منفی که در بالای تکیه‌گاه‌ها قرار دارند، برای مقاومت در برابر نیروهای کششی ناشی از خمش ضروری‌اند. در این مقاله، مراحل نصب اصولی میلگردهای ممان منفی را مرور می‌کنیم تا اجرای آن مطابق با استانداردهای مهندسی و دوام طولانی‌مدت سازه تضمین شود. برای اطلاع از قیمت روز میلگرد می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید
زمان خواندن: ۶ دقیقه
مراحل نصب میلگرد ممان منفی
مراحل پیاده‌سازی میلگرد ممان منفی شامل چند گام اساسی است که رعایت آن‌ها برای افزایش دوام و مقاومت سازه الزامی است. ابتدا باید نقشه‌های سازه‌ای را با دقت بررسی کرده و محل دقیق نصب میلگردهای ممان منفی را در بالای تیرها یا اطراف ستون‌ها مشخص نمود. سپس قالب‌بندی، نصب خاموت‌ها و آرماتورهای پایینی انجام می‌شود تا بستری برای آرماتورهای بالایی فراهم گردد.
بیشتر بخوانید: میلگرد ممان منفی چیست و چه کاربردی دارد؟
در ادامه، میلگردهای ممان منفی با رعایت طول گیرایی، فاصله استاندارد و ارتفاع صحیح نصب شده و با سیم آرماتوربندی محکم می‌شوند. در نهایت، پیش از بتن‌ریزی باید محل و استحکام میلگردها بازبینی شده تا از جابه‌جایی و کاهش کاور بتن جلوگیری شود. رعایت دقیق این مراحل در اجرای صحیح آرماتور ممان منفی نقش کلیدی دارد و از بروز ترک، نشست یا شکست سازه جلوگیری می‌کند.
۱- بررسی نقشه‌های سازه‌ای
پیش از اجرای آرماتور، نقشه‌های سازه‌ای مهندس طراح را به‌دقت بررسی کنید. نواحی ممان منفی در مکان‌های زیر قرار دارند:
- بالای تیرها در محل تکیه‌گاه
- میانه دهانه در کنسول‌ها
- اطراف ستون‌ها در دال‌های پیوسته
- جزئیاتی که باید به آن‌ها توجه شود شامل موارد زیر است:
- سایز میلگرد (به طور مثال نمره ۱۴، ۱۶ یا ۲۰)
- تعداد لایه‌ها
- طول وصله‌گیری
- جهت خم یا قلاب در انتهای میلگرد (در صورت نیاز)
۲- آماده‌سازی قالب و سطح کار
پیش از نصب میلگرد ممان منفی، اطمینان حاصل کنید که قالب‌بندی تمیز و محکم باشد و خاموت‌ها یا آرماتور عرضی به درستی نصب شود. همچنین پوشش بتن (کاور میلگرد) طبق استاندارد متداول (بین ۲ تا ۴ سانتیمتر) صورت بگیرد.
۳- نصب میلگردهای پایینی (مربوط به ممان مثبت)
هرچند تمرکز ما بر میلگردهای ممان منفی است اما ابتدا باید آرماتورهای پایینی نصب شوند؛ زیرا از ناحیه کششی وسط دهانه محافظت می‌کنند. در نتیجه بستری برای قرارگیری صحیح میلگردهای بالایی به وجود می‌آورند.
۴- نصب میلگردهای ممان منفی
اکنون نوبت به نصب آرماتورهای بالایی در محل تکیه‌گاه می‌رسد. در ادامه به مراحل آن اشاره می‌کنیم:
- طول گیرایی مناسب در دهانه‌های مجاور رعایت شود.
- از اسپیسر یا نگهدارنده استفاده کنید تا میلگرد در تراز مورد نظر باقی بماند.
- فاصله بین میلگردهای موازی باید حفظ شود (حداقل برابر قطر میلگرد یا حدود ۲.۵ سانتیمتر).
- در صورت وجود چندین لایه میلگرد، محل وصله‌ها را جابجا (Stagger) کنید.
۵- بستن و تثبیت میلگردها
با استفاده از سیم آرماتوربندی میلگردهای بالا را به خاموت یا میلگردهای اصلی متصل کنید. همچنین از جابه‌جایی آن‌ها هنگام بتن‌ریزی جلوگیری نمایید.
۶- بازرسی نهایی پیش از بتن‌ریزی
- ارتفاع و جانمایی میلگردها بررسی شود
- کاور بتن با بلوک‌های فاصله‌گذار کنترل شود
- محل گیرایی و فواصل میلگردها طبق نقشه باشد
- سطح میلگرد فاقد روغن، زنگ‌زدگی شدید یا آلودگی باشد
۷- بتن‌ریزی
پس از تایید نهایی، بتن‌ریزی به آرامی انجام شود. مراقب باشید میلگردهای بالایی جابجا نشوند. همچنین از ویبراتور برای تراکم مناسب و حذف هوا استفاده شود. در این مرحله نصب میلگرد ممان منفی به صورت اصولی به پایان می‌رسد.
نحوه پیاده‌سازی میلگرد ممان منفی
نحوه نصب میلگرد ممان منفی در اجرای سازه‌های بتنی اهمیت زیادی دارد، زیرا این نوع میلگردها وظیفه تحمل کشش در بالای تیرها را بر عهده دارند. در گام اول، باید براساس نقشه‌های سازه‌ای و محاسبات مهندسی، محل دقیق قرارگیری میلگردهای ممان منفی در نقاط بحرانی مانند محل اتصال تیر به ستون یا تیر به تیر مشخص شود. این موقعیت‌ها معمولاً در بالای دهانه‌ها و در نواحی نزدیک به تکیه‌گاه‌ها قرار دارند، جایی که نیروهای کششی زیادی به سازه وارد می‌شود.
در مرحله بعد، با توجه به سایز و نوع میلگرد ممان منفی که از نوع آجدار A3 یا A4 انتخاب می‌شود، آرماتورهای فوقانی بر اساس طول گیرایی مشخص و با رعایت پوشش بتنی (کاور) مناسب، روی قالب‌بندی تیر نصب می‌گردند. این میلگردها باید با سیم آرماتوربندی در محل خود مهار شده تا در زمان بتن‌ریزی تغییر مکان ندهند. استفاده از نگهدارنده‌ها (اسپیسر) و رعایت فاصله مناسب بین میلگردها طبق استانداردهای آیین‌نامه، از نکات کلیدی در این مرحله است.
بیشتر بخوانید: مقایسه و تفاوت میلگرد ادکا و میلگرد ممان منفی
در نهایت، قبل از بتن‌ریزی، کلیه بخش‌های آرماتوربندی شامل میلگردهای طولی، خاموت‌ها و میلگرد ممان منفی باید توسط ناظر سازه بررسی و تایید شود. تمیزی سطح میلگردها، استحکام گره‌ها و حفظ فاصله مناسب از قالب از جمله مواردی هستند که باید در بازرسی رعایت شوند. اجرای صحیح این مراحل، تاثیر مستقیم بر عملکرد خمشی تیر و دوام کلی سازه دارد و از ترک‌خوردگی در بالای تیرها جلوگیری خواهد کرد. رعایت نکات اجرایی میلگرد ممان منفی، یکی از اصول کلیدی در ساخت سازه‌های ایمن و استاندارد است.
میلگرد ممان منفی در اسکلت فلزی
استفاده از میلگرد ممان منفی در اسکلت فلزی در قسمت‌هایی از سازه انجام می‌شود که بتن به‌عنوان پرکننده بین اجزای فلزی یا سقف کامپوزیت استفاده می‌گردد. در این حالت، میلگردهای ممان منفی در بالای تیرهای فلزی در محل اتصال به ستون‌ها یا تیرک‌ها کار گذاشته می‌شوند تا کشش ایجاد شده در بخش فوقانی تیر را خنثی کنند. اجرای اصولی این میلگردها باعث افزایش ظرفیت خمشی سازه، به‌ویژه در دهانه‌های بلند و نواحی بحرانی می‌شود.
مهندسین طراح در نقشه‌های اجرایی، موقعیت دقیق و تعداد میلگردهای ممان منفی را مشخص می‌کنند تا عملکرد سازه‌ای آن‌ها بهینه باشد. در فرآیند نصب میلگرد ممان منفی در اسکلت فلزی، از شابلون یا نگهدارنده‌های موقت برای ثابت‌نگه‌داشتن میلگرد در ارتفاع مناسب استفاده می‌شود.
میلگردها باید به گونه‌ای مهار شوند که در زمان بتن‌ریزی جابجا نشوند و پوشش مناسب با بتن حفظ شود. اجرای دقیق این بخش از آرماتوربندی، ضمن تأمین مقاومت خمشی مطلوب، از ترک‌خوردگی در لایه بالایی دال یا سقف نیز جلوگیری می‌کند. رعایت آیین‌نامه‌های اجرایی و تأیید ناظر سازه قبل از بتن‌ریزی، از ملزومات اجرای صحیح میلگردهای ممان منفی در سازه‌های فلزی است.
کلام آخر
نصب میلگرد ممان منفی به صورت اصولی بخش مهمی از فرایند اجرای سازه‌های بتن‌آرمه است. این کار تضمین می‌کند که تیرها و دال‌ها بتوانند به درستی در برابر نیروهای خمشی مقاومت کنند و عمر مفید بالایی داشته باشند. پیروی از نقشه‌ها، استفاده از ابزار مناسب و رعایت استانداردها، ضامن اجرای ایمن و مهندسی شده است.
سوالات متداول
ممان منفی در بتن چه وظیفه‌ای دارد؟
ممان منفی زمانی ایجاد می‌شود که بالای تیر یا دال تحت کشش قرار گیرد، که در محل تکیه‌گاه‌ها رخ می‌دهد. میلگرد بالایی برای مقابله با این کشش نصب می‌شود.
میلگرد ممان منفی کجا قرار می‌گیرد؟
این نوع میلگرد در بالای تیرها یا دال‌ها و روی تکیه‌گاه‌ها یا در دهانه کنسولی نصب می‌شود.
سایز میلگرد در ناحیه ممان منفی چقدر است؟
سایز میلگرد بسته به بار و دهانه متغیر است. سایزهای رایج بین ۱۶ تا ۲۵ میلی‌متر هستند اما باید مطابق نقشه‌های مهندسی انتخاب شوند.
چرا نصب درست میلگرد ممان منفی اهمیت دارد؟
اگر این میلگرد به درستی نصب نشود، ممکن است ترک‌های بتن به ویژه در نواحی بحرانی مثل تکیه‌گاه‌ها.، نشست یا حتی شکست سازه رخ دهد.