تست کشش میلگرد یک آزمایش حیاتی در صنعت فولاد و ساختوساز است که برای سنجش میزان مقاومت میلگرد در برابر نیروهای کششی انجام میشود. این تست مشخص میکند که میلگرد تا چه حد میتواند بدون شکست یا تغییر شکل دائمی تحت فشار قرار گیرد. انجام این آزمایش طبق استانداردهای معتبر، کیفیت میلگردها را تضمین میکند و به مهندسان کمک میکند تا از سلامت و عملکرد صحیح مصالح در سازههای بتنی اطمینان حاصل کنند.
اهمیت تست کشش میلگرد به دلیل نقش کلیدی آن در حفظ ایمنی سازهها است، بهخصوص در مناطقی که در معرض زلزله و نیروهای دینامیکی قرار دارند. میلگردی که مقاومت کششی مطلوبی داشته باشد، قادر است بارهای کششی و تنشهای وارد شده به سازه را بهخوبی تحمل کرده و از ترک خوردگی و شکست جلوگیری کند. به همین دلیل، تست کشش نه تنها در کنترل کیفیت تولید بلکه در تضمین دوام و پایداری بلندمدت پروژههای عمرانی نقش اساسی دارد. برای اطلاع از قیمت روز میلگرد میتوانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۱۴ دقیقه
تست کشش میلگرد
تست کشش میلگرد یکی از مهمترین آزمایشهای کنترل کیفیت در صنعت فولاد و ساختوساز است که با هدف بررسی مقاومت میلگرد در برابر نیروهای کششی انجام میشود. این تست مشخص میکند که میلگرد تا چه میزان میتواند تحت فشار کششی قرار گیرد بدون اینکه دچار شکست یا تغییر شکل دائم شود. اجرای این آزمایش بر اساس استانداردهایی مانند ISIRI 3132 یا ASTM A615 صورت میگیرد و نتایجی مانند تنش تسلیم، مقاومت نهایی و درصد ازدیاد طول میلگرد را ارائه میدهد.
بیشتر بخوانید: آیا میلگرد ارزان میشود؟

در فرآیند تست کشش، نمونهای از میلگرد در دستگاه کشش قرار میگیرد و نیرویی به صورت تدریجی به آن وارد میشود تا زمانی که میلگرد بشکند. با ثبت نمودار تنش-کرنش، مهندسان میتوانند عملکرد مکانیکی میلگرد را به صورت دقیق ارزیابی کنند. نتایج این تست نقش حیاتی در تأیید کیفیت میلگردهای مصرفی در پروژههای عمرانی دارند و تضمین میکنند که سازهها در برابر نیروهای وارده، از جمله زلزله یا بارهای کششی، عملکرد ایمنی خواهند داشت.
هدف از تست کشش میلگرد چیست؟
هدف اصلی از انجام تست کشش روی میلگرد، تعیین میزان تحمل آن در برابر نیروی کششی تا زمان شکست است. این تست، اطلاعات دقیقی دربارهی ویژگیهایی مانند مقاومت نهایی کششی، تنش تسلیم، درصد ازدیاد طول، رفتار پلاستیک و الاستیک میلگرد ارائه میدهد. مهندسان و ناظران فنی بر اساس نتایج این آزمایش تصمیم میگیرند که آیا میلگرد برای پروژه ساختمانی مناسب است یا خیر.
اهمیت مقاومت کششی میلگرد
مقاومت کششی میلگرد یکی از حیاتیترین ویژگیهای مکانیکی در طراحی و اجرای سازههای بتنی است. میلگردها به عنوان تقویتکننده بتن، باید بتوانند در برابر نیروهای کششی ناشی از بارهای زنده، مرده، زلزله و تغییرات دمایی مقاومت کنند. از آنجایی که بتن بهتنهایی در برابر کشش مقاومت بالایی ندارد، استفاده از میلگرد با مقاومت کششی مناسب، ضامن حفظ استحکام و ایمنی سازه است.
بیشتر بخوانید: بهترین میلگرد برای شناژ
اگر میلگرد دارای مقاومت کششی استاندارد نباشد، در صورت بروز فشارهای ناگهانی یا بارگذاریهای غیرمنتظره، احتمال ترک خوردگی، تغییر شکل یا حتی شکست سازه بهطور چشمگیری افزایش مییابد. به همین دلیل، بررسی مقاومت کششی میلگرد پیش از استفاده در پروژههای عمرانی، نهتنها الزامی است بلکه بهعنوان یک اصل بنیادین در تضمین کیفیت ساختوساز شناخته میشود.
مراحل تست کشش میلگرد چگونه است؟
تست کشش در آزمایشگاههای مکانیک مصالح و تحت استانداردهایی نظیر ASTM A615 و ISIRI 3132 انجام میشود. این فرایند کمک میکند تا رفتار میلگرد در برابر فشارهایی مشابه آنچه در یک سازه رخ میدهد، بهدرستی شبیهسازی شود.
مراحل کلی آن به صورت زیر است:
- نصب میلگرد در دستگاه کشش (Universal Testing Machine)
- اعمال نیروی کششی تدریجی تا شکست میلگرد
- ثبت نمودار تنش-کرنش برای تحلیل رفتار میلگرد
- تحلیل پارامترهای نهایی شامل تنش تسلیم، مقاومت نهایی، ازدیاد طول
چرا تست کشش میلگرد در پروژههای عمرانی حیاتی است؟
در پروژههای عمرانی، مخصوصا سازههای بتنی، اطمینان از مقاومت مصالح در برابر نیروهای وارده امری ضروری است. با اجرای تست کشش، میتوان از کیفیت مناسب فولاد مصرفی در برابر زلزله، بارهای وارده، خمش و کشش مطمئن شد. در واقع، اگر میلگرد دارای استانداردهای لازم نباشد، خطر ترک خوردگی، گسیختگی یا حتی فروپاشی سازه افزایش مییابد.

استانداردهای تست کشش میلگرد در ایران و جهان
این استانداردها مشخص میکنند که تست کشش باید در چه شرایطی و با چه دستگاههایی انجام شود و حداقل مقادیر قابلقبول برای نتایج تست چه هستند. برای اجرای دقیق این تست، استانداردهایی تعریف شدهاند که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ISIRI 3132: استاندارد ملی ایران برای میلگردهای آجدار
- ASTM A615 / A706: استاندارد آمریکا برای میلگردهای کربنی
- BS 4449: استاندارد بریتانیا
- DIN 488: استاندارد آلمان
بررسی مقاومت کششی انواع میلگرد در استانداردهای مختلف
در صنعت فولاد، روشهای متنوعی برای تولید میلگرد وجود دارد که بسته به فناوری بهکار رفته و استانداردهای منطقهای، میتواند تفاوتهای چشمگیری در ویژگیهای فنی، بهویژه مقاومت کششی میلگرد ایجاد کند. هر کشور بسته به شرایط جغرافیایی و سطح لرزهخیزی خود، از استاندارد خاصی برای تعیین میزان مقاومت کششی میلگردها استفاده میکند.
به عنوان مثال، در کشورهای اروپایی که زلزلهخیزی پایینتری دارند، اغلب از استاندارد DIN آلمان استفاده میشود که در آن سطح مقاومت کششی میلگرد پایینتر از مناطق زلزلهخیز تعریف شده است. در مقابل، کشوری مانند ژاپن با سطح بالای لرزهخیزی، از استانداردهایی با مقاومت کششی بالا بهره میبرد تا ایمنی سازهها در برابر زلزله افزایش یابد.
در ایران نیز، میلگردهای ساختمانی بر اساس چند رده استاندارد تولید میشوند که هر یک ویژگیهای منحصر به فردی در مقاومت کششی دارند. شناخت این تفاوتها برای مهندسان و مجریان پروژههای عمرانی اهمیت بالایی دارد؛ چرا که انتخاب نوع مناسب میلگرد میتواند بر استحکام نهایی سازه تاثیر مستقیم بگذارد. در ادامه به بررسی انواع میلگرد پرکاربرد در کشور و میزان مقاومت کششی هر کدام میپردازیم:
۱- میلگرد A1 (میلگرد ساده و صاف)
در ادامه بررسی تست کشش میلگرد، میلگرد ساده میپردازیم. میلگرد A1 دارای سطحی صاف و بدون آج است. این نوع میلگرد در آییننامههای مهندسی تحت کلاس S240 شناخته میشود و به دلیل خاصیت انعطافپذیری بالا، در دسته میلگردهای نرم قرار میگیرد. مقاومت کششی میلگرد A1 حدود ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است و اغلب در عملیات صنعتی، خمکاری و جوشکاری کاربرد دارد اما برای استفاده در سازههای اصلی و زلزلهخیز توصیه نمیشود.
بیشتر بخوانید: تفاوت میلگرد A2 و A3
۲- میلگرد A2 (میلگرد آجدار با مقاومت متوسط)
میلگرد A2 با آجهای یکنواخت و ساده، در گروه مقاومتی S340 قرار دارد. این نوع میلگرد به دلیل داشتن مقاومت کششی حدود ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع، از میلگرد A1 مقاومتر بوده و در سازههایی با نیاز به استحکام بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد. میلگرد A2 قابلیت جوشپذیری نسبتا خوبی دارد و در پروژههای متوسط کاربرد گستردهای دارد.
۳- میلگرد A3 (گزینهای برای سازههای مقاوم)
میلگرد A3 از جمله میلگردهای آجدار با طرح جناقی یا هشتی است و بهراحتی با شکل ظاهریاش قابل شناسایی است. در استانداردهای مهندسی، این میلگرد در کلاس S400 قرار میگیرد و دارای تنش تسلیم حدود ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. میلگرد A3 بهدلیل سختی بالا و مقاومت کششی قابل توجه، مناسب برای استفاده در ستونها، تیرها و دیگر اجزای باربر سازه است.
بیشتر بخوانید: هرآنچه باید درباره میلگرد A3 بدانید!
۴- میلگرد A4 (مقاومترین نوع میلگرد ساختمانی)
میلگرد A4 دارای آج مرکب بوده و در ردهی مقاومتی S500 تعریف میشود. این میلگرد با حداقل مقاومت کششی ۶۵۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع، بهعنوان مقاومترین نوع میلگرد در ساختوسازهای ایران شناخته میشود. استفاده از میلگرد A4 در پروژههایی با نیاز به استحکام بسیار بالا، مانند برجهای بلندمرتبه و سازههای واقع در مناطق با خطر لرزهای بالا، توصیه میشود.
بیشتر بخوانید: هرآنچه باید درباره میلگرد A4 بدانید!
شناخت دقیق مقاومت کششی انواع میلگرد، گامی اساسی در طراحی و اجرای پروژههای ایمن و استاندارد است. هرچه مقاومت کششی میلگرد بالاتر باشد، توان سازه در برابر نیروهای کششی، خمشی و زلزله افزایش خواهد یافت. به همین دلیل، انتخاب میلگرد مناسب بر اساس نوع پروژه، موقعیت جغرافیایی و استانداردهای اجرایی باید با دقت انجام شود تا ایمنی، دوام و عملکرد سازه تضمین شود.

فرمول محاسبه مقاومت کششی میلگرد و نحوه آزمایش آن
مقاومت کششی میلگرد یکی از اصلیترین شاخصهای مکانیکی برای ارزیابی کیفیت و کارایی آن در سازههای بتنی است. این پارامتر نشان میدهد که میلگرد تا چه حد توان تحمل نیروی کششی را دارد، پیش از آنکه دچار تغییر شکل دائمی یا شکست شود. برای تعیین این ویژگی حیاتی، میلگردها تحت تستهای آزمایشگاهی استاندارد قرار میگیرند و با استفاده از محاسبات دقیق، میزان تنش، کرنش و مدول الاستیسیته آنها محاسبه میشود.
در ادامه بررسی تست کشش میلگرد، باید اشاره کنیم که مطابق با استاندارد ملی ایران ۱-۸۱۰۳، نمونهای از میلگرد انتخاب شده و طول آن ۵ تا ۱۰ برابر قطر میلگرد در نظر گرفته میشود. برای مثال، اگر قطر میلگرد ۲۰ میلیمتر باشد، نمونه باید دارای طولی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیمتر باشد. پس از آمادهسازی، نمونه در دستگاه کشش قرار میگیرد تا تحت نیرویی پیوسته و کنترل شده کشیده شود. این فرآیند تا زمانی ادامه مییابد که میلگرد گسسته شود. سپس اندازهگیریهایی روی نمونه انجام میشود تا طول اولیه (L₀) و طول نهایی (L) پس از شکست مشخص شود.
مراحل انجام آزمایش مقاومت کششی میلگرد
برش استاندارد نمونه: میلگرد بر اساس قطر و استاندارد موردنظر بریده میشود.
۱- نشانهگذاری و اندازهگیری: طول اولیه (L₀) توسط کولیس اندازهگیری شده و ثبت میشود.
۲- نصب در دستگاه تست کشش: میلگرد بین دو فک دستگاه قرار میگیرد (یکی ثابت و دیگری متحرک).
۳- اعمال نیروی کششی: نیرو با سرعت ثابت اعمال میشود تا میلگرد دچار شکست شود.
۴- اندازهگیری طول نهایی: پس از شکست، دو قطعه مجددا به هم چسبانده شده و فاصله نهایی بین نشانهها (L) اندازهگیری میشود.
محاسبه کرنش (ε): با استفاده از فرمول زیر انجام میشود:
- σ=E⋅ε
توضیح فرمول بالا به شکل زیر است:
σ: تنش (Stress)
E: مدول الاستیسیته یا Young’s Modulus
ε: کرنش (Strain)

در طول فرایند آزمایش، دستگاه نمودار تنش-کرنش (Stress-Strain Curve) را رسم میکند. این نمودار دارای نقاط کلیدی زیر است:
نقطه B (حد تناسب)
- بخشی خطی از نمودار که مطابق با قانون هوک قابل تحلیل است و از آن میتوان مقدار E را محاسبه کرد.
نقطه C (نقطه تسلیم)
- پس از این نقطه، میلگرد وارد ناحیه پلاستیک شده و تغییر شکل دائمی پیدا میکند.
محاسبه مقاومت کششی میلگرد، ابزاری دقیق برای بررسی کیفیت میلگرد و انتخاب نوع مناسب آن در پروژههای سازهای محسوب میشود. با انجام تست کشش مطابق استانداردها و تحلیل دادههای بهدستآمده از نمودار تنش-کرنش، میتوان پارامترهایی مانند مدول الاستیسیته، تنش تسلیم و کرنش نهایی را محاسبه کرد. این دادهها برای تضمین ایمنی سازه در برابر بارهای کششی و زلزله حیاتی هستند.
جدول مقاومت کششی انواع میلگرد (بر اساس استاندارد ملی ایران)
جدول مقاومت کششی انواع میلگرد بر اساس استاندارد ملی ایران بهعنوان یک مرجع کاربردی، اطلاعات دقیقی از مشخصات مکانیکی میلگردهای پر مصرف در صنعت ساختمان را ارائه میدهد. این جدول شامل دستهبندی میلگردها از نوع A1 تا A4 است که هر کدام بر پایه استانداردهایی مانند S240، S340، S400 و S500 تعریف شدهاند.
در این دستهبندی، ویژگیهایی همچون شکل آج، میزان تنش تسلیم، مقاومت کششی نهایی و کاربردهای رایج در پروژههای عمرانی بهصورت منظم مقایسه شدهاند. استفاده از این جدول به مهندسان و فعالان صنعت ساختوساز کمک میکند تا با شناخت بهتر از مقاومت کششی میلگرد، گزینهای مناسب و ایمن برای اجرای سازههای مقاوم در برابر زلزله و بارهای کششی انتخاب کنند.
جدول مقاومت کششی انواع میلگرد | |||||
نوع میلگرد | کلاس استاندارد | شکل ظاهری | مقاومت تسلیم (kg/cm²) | مقاومت کششی نهایی (kg/cm²) | کاربرد اصلی |
A1 | S240 | سطح صاف بدون آج | ۲۴۰۰ | ۳۸۰۰ | جوشکاری، خمکاری و مصارف صنعتی سبک |
A2 | S340 | آج ساده یکنواخت | ۳۴۰۰ | ۵۰۰۰ | استفاده در فونداسیون و دیوارهای برشی |
A3 | S400 | آج جناقی (هشتی) | ۴۰۰۰ | ۶۰۰۰ | مناسب برای ستونها، تیرها و المانهای باربر |
A4 | S500 | آج مرکب (مارپیچ) | ۵۰۰۰ | ۶۵۰۰+ | سازههای مقاوم در برابر زلزله و برجها |
طبقهبندی میلگرد بر اساس مقاومت کششی
طبقهبندی میلگرد بر اساس مقاومت کششی یکی از مهمترین معیارها در انتخاب نوع مناسب میلگرد برای پروژههای عمرانی است. در این طبقهبندی، میلگردها بر اساس میزان تحمل آنها در برابر نیروهای کششی تا لحظه شکست، به چهار دسته اصلی A1 تا A4 تقسیم میشوند که هر کدام دارای ویژگیهای مکانیکی و کاربردهای متفاوتی هستند. این طبقهبندی کمک میکند تا مهندسان سازه بتوانند متناسب با نوع پروژه، نوع مناسب میلگرد را از نظر استحکام، شکلپذیری و مقاومت نهایی انتخاب کنند.
در این دستهبندی پیرامون تست کشش میلگرد، میلگرد A1 با پایینترین مقاومت کششی، بیشتر در مصارف صنعتی سبک و جوشکاری مورد استفاده قرار میگیرد، در حالی که میلگرد A4 با بالاترین مقاومت، مناسب سازههای پیچیده و زلزلهخیز است. این تقسیمبندی مطابق با استاندارد ملی ایران (ISIRI 3132) و بر اساس کلاسهای مقاومتی S240 تا S500 تعریف شده است. شناخت دقیق طبقهبندی میلگرد بر اساس مقاومت کششی، نقش مهمی در افزایش ایمنی، دوام و کارایی سازههای بتنی ایفا میکند.
یکی از مهمترین پارامترهای فنی در تولید و ارزیابی میلگرد، مقاومت کششی یا همان نقطه تسلیم آن است. در واقع، نقطه تسلیم میلگرد نشاندهنده میزان نیرویی است که میلگرد پیش از تغییر شکل دائمی میتواند تحمل کند. اغلب کارخانههای تولید میلگرد، محصولات خود را بر همین اساس دستهبندی و به بازار عرضه میکنند. در کشور ما، علاوه بر طبقهبندی رایج بر اساس ظاهر میلگرد شامل انواع A1، A2، A3 و A4، یک نوع ردهبندی استاندارد بر مبنای مقاومت تسلیم بر حسب مگاپاسکال (MPa) نیز در آییننامه بتن ایران در نظر گرفته شده است.
طبقهبندی میلگرد در ایران
بر اساس این طبقهبندی، میلگردها در ایران در پنج ردهی اصلی زیر قرار میگیرند:
- میلگرد S220 با حداقل مقاومت تسلیم ۲۲۰ مگاپاسکال
- میلگرد S300 با مقاومت تسلیم ۳۰۰ مگاپاسکال
- میلگرد S350 با مقاومت تسلیم ۳۵۰ مگاپاسکال
- میلگرد S400 با مقاومت ۴۰۰ مگاپاسکال، پرکاربرد در پروژههای متوسط و سنگین
- میلگرد S550 با مقاومت تسلیم بالا برای پروژههای خاص و حساس
این اعداد، بیانگر حداقل تنشی هستند که میلگرد تحت آن دچار تغییر شکل دائمی میشود. میلگردهای موجود در بازار ایران، بهویژه برندهایی مانند شاهین بناب، علاوه بر قیمت مناسب، مقاومت کششی قابل توجهی نیز دارند. به همین دلیل در بسیاری از پروژههای عمرانی از این محصولات استفاده میشود، چراکه در تستهای آزمایشگاهی کیفیت بالایی از خود نشان دادهاند.
در سطح بینالمللی نیز استانداردهای مختلفی برای طبقهبندی میلگرد وجود دارد. بهعنوان نمونه، آییننامه بتن کانادا میلگردها را در دو گروه با مقاومت تسلیم ۴۰۰ و ۵۰۰ مگاپاسکال تقسیمبندی میکند. همچنین طبق استاندارد استرالیا، میلگردها در سه رده قرار میگیرند، که در تمامی آنها تنش تسلیم پایه ۵۰۰ مگاپاسکال تعریف شده است.

اهمیت آگاهی خریدار از استانداردهای تولید میلگرد
آگاهی خریدار از استانداردهای تولید میلگرد یکی از عوامل کلیدی در تضمین ایمنی و دوام سازههای بتنی محسوب میشود. میلگردها بسته به فرآیند تولید، نوع مواد اولیه و شرایط کارخانه، میتوانند دارای کیفیتها و مقاومتهای متفاوتی باشند. اگر خریدار از استانداردهای معتبر مانند ISIRI، ASTM یا DIN شناخت کافی نداشته باشد، ممکن است محصولی با کیفیت پایین یا نا متناسب با نیاز پروژه انتخاب کند که در بلندمدت موجب خسارات مالی و فنی قابلتوجه خواهد شد. انتخاب میلگرد بدون توجه به گواهینامههای فنی و تاییدیههای استاندارد، خطر استفاده از محصولاتی با مقاومت کششی ناکافی را افزایش میدهد.
از سوی دیگر و در راستای تست کشش میلگرد، استانداردهای تولید میلگرد مشخص میکنند که محصول باید چه میزان تنش، کرنش و نیرو را در شرایط واقعی تحمل کند. به همین دلیل، اطلاع داشتن از این استانداردها به خریدار امکان میدهد تا میلگردی متناسب با نوع سازه (مسکونی، صنعتی یا مقاوم در برابر زلزله) تهیه کند. همچنین آگاهی از مشخصات فنی نظیر تنش تسلیم، مقاومت نهایی، نوع آج و درجه خمش، در زمان مقایسه برندها و انتخاب میلگرد مناسب بسیار موثر است. در بازار رقابتی امروز، خریدار آگاه، خریدار موفق است؛ چرا که با انتخاب هوشمندانه، علاوه بر افزایش کیفیت ساخت، در هزینهها نیز صرفهجویی میشود.
کلام آخر
آگاهی از اینکه تست کشش میلگرد چیست و چه اهمیتی در ساختوساز دارد، به مهندسان و مصرفکنندگان کمک میکند تا در انتخاب مصالح آگاهانهتر عمل کنند. با توجه به اینکه میلگرد قلب تپندهی سازههای بتنی است، اطمینان از مقاومت کششی آن به معنای تضمین جان انسانها و سرمایهگذاریهای کلان است. برای مشاوره بیشتر با کارشناسان متخصص کارآهن به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا همه میلگردها باید تست کشش شوند؟
بله، به ویژه در پروژههای عمرانی بزرگ، تست کشش برای اطمینان از کیفیت و مقاومت الزامی است.
چه تجهیزاتی برای تست کشش استفاده میشود؟
دستگاه کشش یونیورسال (UTM) برای اعمال نیروی کششی و ثبت نمودارهای تنش-کرنش استفاده میشود.
نتیجه تست کشش میلگرد چه اطلاعاتی ارائه میدهد؟
اطلاعاتی مانند تنش تسلیم، تنش نهایی، مدول الاستیسیته و ازدیاد طول.
آیا تست کشش در محل پروژه قابل انجام است؟
خیر، تست کشش نیازمند تجهیزات تخصصی و استانداردهای دقیق آزمایشگاهی است و معمولاً در آزمایشگاه مکانیک خاک یا مصالح انجام میشود.