لوله مسی یکی از پرکاربردترین فلزات در صنایع مختلف است که در دو نوع نرم و سخت تولید میشود. این فلز دارای رنگ قرمز مایل به قهوهای با نماد شیمیایی CU است که در انواع مختلف تولید می‌گردد. انواع لوله مس از نظر سایز شامل لوله مسی نوع K، نوع L، نوع M و نوع A یا DWV است. مهم‌ترین مزایای لوله مسی شامل مقاومت در برابر خوردگی، هدایت حرارتی بالا، تولید در ابعاد مختلف، عمر طولانی، سهولت در نصب و اجرا به همراه سازگاری با محیط زیست میشود. بیشترین کاربرد لوله مس در صنایع ساختمانی است. برای خواندن ادامه مقاله، مجله کار آهن را دنبال کنید.
لوله مسی
برای پاسخ به پرسش لوله مس چیست باید اشاره کنیم که لوله مسی یک ماده لوله مانند ساخته شده از مس دارای رنگ قرمز مایل به قهوهای با نماد شیمیایی Cu و عدد اتمی ۲۹ است. مهم‌ترین کاربرد لوله مس برای انتقال آب، گاز، نفت یا سایر مایعات از یک مکان به مکان دیگر درنظر گرفته میشود.
انواع لوله مسی
در ادامه انواع لوله مسی را براساس سایز، جنس، کاربرد و نیاز بازار تقسیم بندی می‌کنیم:
انواع لوله مسی بر اساس سایز
انواع لوله مسی براساس سایز به چهار دسته K، L، M و DWV تقسیم میشود:
۱. لوله مسی نوع K
نوع K یک لوله مسی با دیواره‌ای ضخیم‌تر و منعطف‌تر از نوع L و M است. به طوری که لوله مسی نوع K ضخیم‌ترین دیواره را در بین سایر انواع لولههای مسی در اختیار دارد. این محصول به صورت لولههای مسی سخت و نرم موجود است.
از آنجایی که نوع k حاوی بیشترین مقدار مس است، بنابراین ما با فلزی سنگین، بسیار با دوام و البته گران روبرو هستیم که قیمت بالای آن اغلب بسیاری از صاحبان خانه را از خرید این محصول منصرف میکند.
لولههای مسی نوع K در دو نوع لوله سخت و رول‌های انعطاف‌پذیر عرضه می‌شوند. ضخامت لوله نوع K به اندازه آن بستگی دارد. یک لوله سه‌چهارم اینچ ضخامت ۰.۰۶۵ اینچ دارد؛ در حالی که یک لوله یک‌دوم اینچ دارای دیواره‌های ضخیم ۰.۰۴۹ اینچ است.
کاربرد لوله مس نوع K اغلب برای:
- ساختمانهای تجاری
- شبکه‌های آب شهری
- تاسیسات زیرزمینی
- مصارف صنعتی مانند گاز و اکسیژن، نفت
- و…
۲. لوله مس نوع L
لولههای مسی نوع L در بین صاحبان خانه‌ها و ساختمانهای تجاری کوچک محبوبیت زیادی دارد. لولههای نوع L ارزان‌تر از لولههای مسی نوع K هستند و دوام بالای آن‌ها، باعث میشود که تحت هر شرایطی عمر طولانی‌تری داشته باشند.
با اینکه این محصول از لولههای مسی نوع K سبک‌تر است اما همچنان به عنوان یک گزینه کاربردی برای لولههای زیرزمینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوع لوله‌ها در دو نوع سخت و رول‌های انعطاف‌پذیر تولید و عرضه می‌شوند. لولههای سخت نوع L معمولا در داخل خانه و برای تامین لوله مورد استفاده در انتقال آب آشامیدنی، آب گرم و تامین آب به سیستم‌های اسپرینکلر استفاده می‌گردد.
از سوی دیگر باید بگوییم که لولههای مسی نرم نوع L برای استفاده در زیرزمین و فضای بیرونی مناسب است؛ زیرا کار با آن‌ها آسان‌تر است و نیازی به اتصالی که احتمال نشتی را افزایش میدهد، ندارد.
لولههای مسی نوع L در مواقعی که نگرانی‌ها در مورد فرسودگی لوله وجود دارد (اگر فشار روی منبع آب بیش از حد بالا باشد) انتخاب مناسبی است. از آنجایی که این نوع محصول می‌تواند فشار بالای آب را تحمل کنند، برای استفاده در ساختمانهای مسکونی، گزینه محبوبی به حساب می‌آید.
همچنین در مواردی که نیاز به استحکام و محافظت بیش از اندازه وجود دارد، استفاده از این نوع لوله توصیه میشود. با این حال برای لوله‌کشی خانگی به ویژه به صورت توکار (در دیوار) لوله مسی نوع M گزینه بهتری است.
به طور کلی، نوع L گرانتر از نوع M است. دلیل تفاوت هزینه این است که نوع L دارای دیواره‌های ضخیم‌تری است و در نتیجه وزن بیشتری دارد. در واقع نوع L برای رسیدن به مرحله تولید به مس بیشتری نیاز دارد و هزینه تولید آن بیشتر از نوع M است. همچنین هزینه حمل و نقل آن نیز به دلیل وزن، بیشتر از نوع M در نظر گرفته میشود.
۳. لوله مسی نوع M
در میان انواع لوله مسی که برای توزیع آب استفاده میشود، لولههای نوع M، نازک‌ترین دیواره را به خود اختصاص میدهد. در مرحله نخست، چنین ویژگی می‌تواند یک نقطه ضعف به نظر برسد اما به چند دلیل، نوع M بهترین انتخاب برای بسیاری از خانه‌های مسکونی است. از آنجایی که نوع M، مس کمتری نسبت به دو مورد قبلی دارد، در نتیجه سبک‌تر و اران‌تر است و به راحتی نصب میشود.
اگر از لولههای مسی نوع M در سیستم لوله‌کشی استفاده می‌کنید، ممکن است لازم باشد که عوامل متعددی را در نظر بگیرید. در واقع این نوع لوله‌ها برای موارد زیر مناسب نیست و دوام چندانی ندارد:
- فشار آب زیاد که از لولههای شما عبور میکند.
- ترکیب شیمیایی آب یک گزینه مهم برای انتخاب نوع M است.
- شرایط آب و هوایی (لولههای نوع M برای استفاده در فضای باز یا زیرزمین مانند نوع L چندان مناسب نیست).
۴. لوله مسی DWV
کاربرد لوله مس A یا DWV به عنوان لولههای فاضلاب در سیستم‌های خانگی استفاده میشود. این نوع لوله‌ها بزرگتر از لولههای مورد استفاده در اکثر سیستم‌های تامین آب هستند. به طور مثال یک لوله ۲ اینچی از نوع DWV دارای ضخامت دیواره ۰.۰۴۲ اینچ است.
انواع لوله مسی براساس نیاز بازار
لولههای مسی براساس نیاز بازار نیز به دسته‌های TPC ،DHP و DLP تقسیم می‌شوند:
۱. لوله مسی TPC
لوله مسی بدون رزوه که اغلب به عنوان TPC شناخته میشود، یک لوله بدون درز است که مطابق با الزامات ASTM B ۳۰۲ تولید می‌گردد. این نوع لوله به دلیل هدایت الکتریکی بسیار بالایی که دارد، در صنایع الکتریکی و تولید انواع کابل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. لوله مسی DHP و DLP
این گروه از لوله‌ها، علاوه بر رسانای گرمایی فوق‌العاده بالا، جوش‌پذیری مناسبی نیز دارند؛ از این رو در مبدل‌های حرارتی به کار برده می‌شوند. از جمله ویژگی‌های لوله مسی DHP و DLP می‌توان به کیفیت مطلوب، استحکام بالا و دوام بالا، عمر طولانی، استحکام تسلیم بالا، ضد خوردگی و موارد دیگر اشاره کرد.
لوله DHP و DLP به عنوان لوله‌ای با مس و فسفر بالا که اکسیدزدایی شده است شناخته میشود. این نوع پروفیل مسی را می‌توان در اندازه‌های دلخواه یا مناسب برای ساخت قیچی، اره نواری، اره صفحه و ابزارهای مختلف، برش داد. همچنین در پوسته‌های مبدل حرارتی، لوله‌کشی، واشر، لولههای کندانسور و کتری‌ها استفاده میشود.
انواع لولههای مسی بر اساس جنس
لولههای مسی براساس جنس، به دو دسته نرم و سخت تقسیم می‌شوند:
۱. مس نرم
مس نرم از ۹۹.۹ درصد مس تشکیل شده است و در شش حالت ۰.۶۰ (نرم)، H۰۰ (نورد سرد)، H۰۱ (نورد سرد با عملکرد بالا)، H۰۲ (نیمه سخت)، H۰۳ (تا حدودی سخت). و H۰۴ (سخت) بر اساس استاندارد ASTM B۳۷۰ تولید میشود.
این محصول حاوی مقدار کمی ناخالصی مانند گوگرد و فسفر است. این ویژگی به فلز نقطه ذوب پایین‌تری میدهد و آن را انعطاف‌پذیرتر از مس خالص میکند.
- مس نرم چگونه ساخته میشود؟ در حالی که سخت شدن کار در فرآیند کشیدن لوله، مس را سخت یا سفت میکند، بنابراین محصول برای نرم شدن، با دقت آنیل میشود. بنابراین تولید مس نرم آنیل شده، گرانتر از مسی غیر آنیل شده است.
- چه نوع مسی نرم است؟ لوله مسی نرم در نوع K، عاری از زنگ‌زدگی است و در برابر خوردگی و تشکیل رسوب، مقاومت بالایی از خود نشان میدهد.
کاربرد لوله مس نوع K دارای دیواره ضخیم است و برای آب زیرزمینی (از لوله آب تا اتصالات خانه) مناسب به نظر می‌رسد. این محصول نه تنها رسانایی بالایی دارد بلکه انعطاف‌پذیری بالای آن اجازه میدهد تا برای ترانشه‌های زیرزمینی به خوبی کار کند.
۲. مس سخت
مس خالص، نرم است؛ به طوری که به راحتی می‌توان آن را کشید یا به شکل‌های دلخواه درآورد. فرآیندهای شکلدهی مس نرم باعث میشود که مس سخت شود؛ زیرا به واسطه شکسته شدن دانه‌های کریستال بزرگ به دانه‌های کوچکتر، زمینه برای تقویت فلز به وجود می‌آید. لازم به توضیح است که اگر مس در فرآیند بازپخت قرار گیرد، می‌توان دوباره آن را نرم کرد.
از طرفی، مس سخت درصد بالاتری از ناخالصی نسبت به مس نرم دارد. همین موضوع باعث میشود که این فلز شکننده‌تر و چکش‌خواری کمتری داشته باشد.
خواص مختلف مس سخت کشیده و آنیل شده، این محصول را برای کاربردهای مختلف مناسب میکند. مس با کشش سخت غیر آنیل شده معمولا در سیم‌کشی برق استفاده میشود؛ در حالی که مس آنیل شده اغلب در لوله‌کشی کاربرد دارد.
انواع لوله مسی بر اساس کاربرد
لوله مسی از لحاظ کاربرد، به دسته‌های شاخه‌ای، کلاف، کوین و مویین تقسیم می‌شوند:
۱. لوله مسی شاخه‌ای
لوله مسی نوع سخت به صورت شاخه ۶ متری عرضه میشود که به طور معمول در سیستم‌های تهویه مطبوع و حرارت مرکزی (قسمت‌های تبرید در خط مکش، خط دهش و خط مایع) به همراه صنایع الکتریکی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. لوله مسی کلاف
این لوله مسی که به صورت کلاف‌های ۱۵ و ۵۰ متری و از مس نرم (آنیل شده) تولید میشود، دارای خاصیت شکل‌پذیری و خم‌پذیری مناسبی است؛ به همین دلیل کاربرد بسیار زیادی در سیستم لوله‌کشی و سیستم‌های حرارتی و برودتی دارد.
۳. لوله مسی کویل (LWC)
لولههای مسی کویل (LWC) دارای حداقل محتوای مس ۹۹.۹ درصد مطابق با استاندارد IS-۱۹۱ است و به صورت فورج شده/ نورد گرم/ اکسترود شده و همچنین روکش سرد در ابعاد و استانداردهای مختلف تولید میشود.
این نوع لوله‌ها تحت استاندارد ASTM B۲۸۰ ،ASTM B۶۸ ،ASTM B۷۵، استاندارد EN ۱۲۷۳۵، استاندارد AS ۱۵۷۱ و استاندارد JIS H۳۳۰۰ به مرحله تولید می‌رسند.
لولههای مسی کویل در شرایط سخت، نیمه سخت و همچنین نرم تولید می‌شوند. از آنجایی که لوله‌ها از مس بدون اکسید تشکیل شده‌اند، بنابراین برای کاربردهای جوشکاری و لحیم کاری گزینه مناسبی به شمار می‌آیند.
کاربرد لوله مس کویل (LWC) عبارتند از:
- کولر و یخچال
- سرویس و توزیع لوله آب
- انتقال سوخت مانند گاز طبیعی و گاز مایع
- لولههای فاضلاب
- لولههای هواکش
- لولههای گاز خانگی
- لولههای نفت
- سیستم های اسپرینکلر آتش نشانی
- سیستم تهویه مطبوع
- کپسول گازهای پزشکی
۴. لوله مسی مویین (Capillary)
لولههای مسی مویین معمولا با دقت بسیار بالایی ساخته می‌شوند. این دقت باعث میشود جریان هوا را صاف‌تر، یکنواخت‌تر و دقیق‌تر عبور دهد که برای کاربردهایی مانند محدودکننده‌های سیال و هوا، بسیار حائز اهمیت است.
این نوع لوله‌ها، قطر بسیار کمی دارند و همین موضوع موجب شده تا از آن در کنترل جریان مبرد در کندانسورها و اپراتورها استفاده شود. همچنین این لوله به طور گسترده برای ساخت قطعات و تجهیزات الکترونیکی استفاده میشود.
قطر لولههای مویین مسی ۰.۰۶ میلی‌متر تا ۲.۲۰ میلی‌متر است که بر اساس نیاز مشتری، می‌تواند سطح داخلی صاف و روکش آینه‌ای داشته باشد.
هدف اصلی لوله مویین، کاهش فشار است. مهم‌ترین کاربرد این محصول در آزمایشگاه‌ها، می‌توان به جمع‌آوری نمونه‌های مایع اشاره کرد. در ضمن لولههای مویین به دلیل وزن کمتر، قیمت پایین‌تری دارند.
اندازه لوله مسی
در صنعت لوله‌سازی، اندازه لوله مسی با قطر خارجی آن بر حسب میلی‌متر انداز‌گیری میشود. قطر خارجی این نوع لوله‌ها شامل موارد زیر است:
- ۱۵ میلی‌متر
- ۱۸ میلی‌متر
- ۲۲ میلی‌متر
- ۲۸ میلی‌متر
- ۳۵ میلی‌متر
- ۴۲ میلی‌متر
- ۵۴ میلی‌متر
- ۶۶.۷ میلی‌متر
- ۷۶.۱ میلی‌متر
- ۱۰۸ میلی‌متر
با این حال، اندازه‌های ۱۵ و ۲۲ میلی‌متر، رایج‌ترین نوع لوله مسی شناخته شده در بازار هستند.
کاربرد لوله مسی
کاربردهای لوله مسی در صنایع مختلف کم نیست؛ در این بخش به سراغ کاربردهای این لوله می‌رویم:
۱. کاربرد لوله مسی در صنعت گرمایش و سرمایش
لولههای مسی از دهه ۱۹۴۰ برای سیستم‌های گرمایش تابشی هیدرونیک مورد استفاده قرار می‌گرفت. به همین خاطر بسیاری از نصاب‌ها و صاحبان خانه به دلیل قابلیت انتقال حرارتی این نوع لوله‌ها، از آن برای سیستم گرمایشی استفاده می‌کردند.
علاوه بر این، مس به عنوان یک فلز در مقایسه با آلومینیوم دارای خواص ضد خوردگی بالایی است. در طول فرآیند خنک‌سازی، لوله‌ها با هوا تماس پیدا می‌کنند که باعث اکسیداسیون داخل این لوله‌ها میشود. مس، اکسیداسیون و خوردگی را برای مدت طولانی‌تری تحمل میکند و در نتیجه می‌تواند عمر طولانی‌تری داشته باشد.
بهترین نوع لوله مسی که برای صنعت گرمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد، لوله نوع M با ضخامت دیواره نازک است. در برخی مناطق، لوله نوع M برای انتقال آب آشامیدنی مجاز نیست اما از آن می‌توان برای سیستم‌های آب گرم استفاده کرد. این نوع لوله‌ها برای استفاده در سیستم گرمایش دارای قطر بین یک‌دوم اینچ تا ۲ اینچ است.
همچنین لولههای مسی به دلیل رسانایی و حرارتی بالا به همراه سهولت ساخت، مواد اصلی در صنعت سرمایش است. این نوع لوله در محیط‌های اسیدی، پوشش‌های بادوامی دارند. بنابراین اگر به دنبال استفاده از لوله مناسب برای سیستم سرمایش خانه خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم از لوله مسی استفاده کنید.
۲. کاربرد لوله مسی در صنعت آب و فاضلاب
انواع مختلف لوله مسی در سیستم انتقال آب خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سه نوع متداول لوله مسی مورد استفاده در ساخت و سازهای مسکونی و تجاری عبارتند از نوع K، نوع L و نوع M. نوع چهارم یا همان لوله DWV برای تخلیه فاضلاب استفاده میشود که امروزه در برخی از خانه‌های قدیمی قابل مشاهده است.
کاربرد لوله مس نوع L برای لوله‌کشی داخلی و همچنین برای حفاظت در برابر آتش استفاده میشود. از طرفی این نوع لوله رایج‌ترین نوع لولههای مسی برای انتقال آب ساختمانهای خانگی در نظر گرفته میشود؛ زیرا کاربردهای بسیار بیشتری نسبت به نوع K دارد.
علاوه بر این، لوله مسی نوع K ضخیم‌ترین دیواره را در بین انواع این نوع لوله‌ها دارد که آن را برای توزیع آب، حفاظت در برابر آتش، روغن، تهویه مطبوع و بسیاری از کاربردهای دیگر در صنعت ساختمان‌سازی مناسب میکند.
۳. کاربرد لوله مسی در صنعت نفت و گاز
- مصرف در گاز پزشکی
لولههای مسی برای حمل اکسیژن و سایر گازهای پزشکی (بیمارستان و درمانگاه‌ها)، به عنوان یک گزینه ایده‌آل شناخته می‌شوند. این محصول یک فلز چکش خوار است و می‌تواند بدون آسیب کشیده شود. همین موضوع برای سیستم‌هایی که در دمای بالا کار می‌کنند بسیار مهم است. بنابراین لولههای مسی اغلب برای خطوط لوله گاز پزشکی توصیه می‌شوند؛ زیرا قوی، مقاوم در برابر خوردگی و غیر سمی هستند.
علاوه بر این، سطح مس به خودی خود ضد میکروب است و می‌تواند به طور موثر، سمی‌ترین باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها را از بین ببرد. به همین دلیل استفاده از آن برای مصارف پزشکی به ویژه کپسول گاز اکسیژن، کاربرد زیادی دارد.
استانداردهای ایمنی برای لوله اکسیژن و سایر گازهای پزشکی با فشار مثبت، نیاز به استفاده از لوله مسی نوع K یا L دارد که بر اساس استاندارد ASTM B ۸۱۹ تولید میشود.
- پخش سوخت
لوله مسی یکی از پرکاربردترین لوله‌ها برای پخش سوخت است. با این حال پرسش اینجاست که چه نوع لوله مسی برای خطوط سوخت استفاده میشود؟ لوله مسی نوع K با استاندارد ASTM ۸۸L و لوله B تحت استاندارد ASTM ۲۸۰ACR تا قطر دیواره بیرونی ۱ اینچ، در سیستم‌های پخش سوخت کاربرد دارد.
به طور معمول از لوله مسی نوع L برای سیستم‌های پخش سوخت قابل حمل و از نوع K برای خطوط زیرزمینی استفاده میشود.
- سیستم اطفا حریق
آیا می‌توان از لوله مسی برای سیستم آتش نشانی یا اطفا حریق استفاده کرد؟ در حالی که لولههای مسی بسیار دیرتر از فولاد خورده می‌شوند، اسیدیته و سختی آب می‌تواند سرعت وارد آمدن آسیب به آن‌ها را بالا ببرد. با این وجود، نقطه ذوب نسبتا بالای مس (۱۰۸۲ درجه سانتی‌گراد) در طول فرآیند تولید لوله مس، این محصول را برای استفاده در سیستم اطفا حریق مناسب میکند.
همچنین مس فلزی مقاوم در برابر آتش است و می‌تواند فشار نزدیک به ۱۰۰۰ psi را تحمل کند. به همین خاطر کاربرد زیادی در مراکز آتش نشانی دارد.
مزایای لوله مسی
مقاومت بالا در برابر تغییرات آب و هوایی، مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید، ضد آتش، فاقد گازهای سمی، اتصالات قوی و بسیاری موارد دیگر، از جمله مزایای لوله مسی به حساب می‌آیند. دیگر مزایای لوله مسی عبارتند از:
- مقاومت در برابر خوردگی
لولههای مسی بیشتر از سایر فلزات در برابر خوردگی مقاومت می‌کنند. بنابراین یکی از گزینه‌های اصلی برای استفاده در مناطق مرطوب و پر آب به حساب می‌آیند.
- طیف وسیع ابعادی
این محصول در ابعاد مختلفی تولید میشود که همین امر بر کاربردهای وسیع آن اضافه میکند.
- هدایت حرارتی بالا
لوله مسی دارای استحکام و قابلیت حرارتی بالایی است.
- طول عمر بالا بدون نیاز به نگهداری
بسیار بادوام است و نیاز به اعمال مقررات خاص برای نگهداری از آن نیست.
- سهولت نصب و اجرا
به راحتی نصب و اجرا میشود؛ بنابراین استفاده از آن در کمترین زمان ممکن با بیشتر بهره‌وری، از جمله دلایل به کارگیری محصولات مسی در صنایع مختلف است.
- انتقال سیالات سنگین
برای انتقال سیالات سنگین مانند گاز، نفت، گازوئیل و … کاربرد زیادی دارد.
- سازگاری با محیط زیست
لوله مسی نه تنها با محیط زیست سازگار است بلکه به راحتی بازیافت میشود.
معایب استفاده از لوله مسی
اگرچه لولههای مسی تقریبا از هر نظر نسبت به لولههای فولادی گالوانیزه برتری دارند، اما مکان‌هایی وجود دارد که لولههای PEX و CPVC عملکرد بهتری نسبت به فلز مس از خود نشان می‌دهند.
با اینکه فلز مس هزینه کمتری نسبت به فولاد دارد اما قیمت آن بیشتر از لولههای پلاستیکی است. یکی از مشکلات رایج لولههای مسی، مواجه شدن با اسیدیته آب است؛ به طوری که برای سیستم‌های لوله‌کشی که آب را از چاه بیرون می‌کشند، مناسب نیستند.
اگرچه مس یک فلز منعطف است اما لولههای پلاستیکی می‌توانند خم شوند و در هر محیطی که لازم است قرار بگیرند. رنگ‌بندی لولههای پلاستیکی استفاده از آن‌ها را برای لوله‌کش‌ها آسان‌تر میکند؛ زیرا می‌توانند رنگهای خاصی را برای لولههای آب گرم و سرد تعیین کنند.
وقتی نوبت به لوله‌کشی ساختمان می‌رسد، نیازی به تصمیم‌گیری در مورد لولههای مسی یا لولههای پلاستیکی ندارید. یک لوله‌کش ماهر این دو را با هم ترکیب میکند؛ به طوری که از مس برای خطوط اصلی و از لوله PEX و CPVC برای خطوط انشعابی بهره می‌گیرد.
لولههای مسی اگرچه در برابر خوردگی بسیار مقاوم هستند اما می‌توانند به آب با اسیدیته بالا واکنش نشان دهند و باعث خوردگی و خرابی داخل لوله‌ها شوند. این موضوع می‌تواند علاوه بر طعم ناخوشایند در آب آشامیدنی، نشتی را در لوله پدید آورد.
قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض مس ممکن است منجر به اثراتی در دستگاه گوارش (تهوع، استفراغ و اسهال) شود. شواهد پزشکی نشان میدهد که قرار گرفتن دائمی در معرض مس، منجر به اختلالات در کبد و کلیه خواهد شد.
همچنین قیمت نهایی انواع لوله مس نسبت به سایر انواع لوله‌ها گرانتر است. بنابراین همین موضوع می‌تواند امکان استفاده از این محصول را به حداقل ممکن برساند.
مراحل تولید لوله مسی
به طور خلاصه باید بگوییم که فرآیند تولید لوله مس شامل سه مرحله میشود. ابتدا مس خام را در یک کوره بزرگ ذوب می‌کنند. در مرحله بعد، آن را در قالب ریخته‌گری به شکل لوله می‌ریزند و در نهایت پس از خارج شدن از قالب، مس برش داده شده و تمیز میشود تا محصول آماده ارسال به مشتری گردد. در ادامه به توضیح کامل مراحل تولید لوله مسی می‌پردازیم.
۱. ذوب مس خام
اولین مرحله در فرآیند تولید لولههای مسی شامل ذوب مس خام است. مس خام در داخل یک کوره بزرگ قرار می‌گیرد که به فلز تا دمای بیش از ۲۴۰۰ درجه فارنهایت حرارت داده میشود. با تکمیل فرآیند ذوب، مس خام از حالت جامد به حالت مایع تغییر شکل میدهد.
فرآیند ذوب به کارخانه‌های تولیدی اجازه میدهد تا ناخالصی‌های موجود در مس خام را حذف کنند. زیرا مس خام فرآوری نشده حاوی مقادیر کمی ناخالصی مانند نیکل و روی است. بنابراین هنگامی که محصول ذوب میشود، این نوع ناخالصی‌ها و… از مس جدا می‌شوند. سپس مس خام برای تبدیل شدن به لوله، وارد کارخانه‌های تولیدی می‌گردد.
۲. تولید لوله مسی
مرحله بعدی در فرآیند تولید لولههای مسی، شکلدهی به این فلز است. وقتی مس خام، ذوب و ناخالصی‌ها آن حذف شد، به قالب‌های لوله‌ای شکل درمی‌آید. مس مذاب به قالب ریخته‌گری منتقل شده و پس از آن منتظر سرد شدن آن می‌مانند.
مس مذاب پس از سرد شدن، به یک فلز سخت تبدیل میشود. همین امر زمینه را برای ایجاد لوله‌ای به شکل و ابعاد مورد نظر در فرآیند ریخته‌گری به وجود می‌آورد. پس از آن، لوله مسی را از قالب‌های ریخته‌گری خارج می‌کنند.
۳. برش لوله مسی
مرحله نهایی در فرآیند تولید انواع لوله مس شامل تغییر اندازه و تمیز کردن آن است. لوله مسی تولید شده از طریق قالب‌های آماده، به یک یا چند اندازه خاص برش داده میشود. سپس لوله مسی با استفاده از آب یا حلال تمیز می‌گردد.
کارخانه‌های تولیدکننده لوله مسی در ایران
ایران جزو کشورهایی است که غنی‌ترین معادن مس دنیا را دراختیار دارد. زنجیره معادن مس کشور از شمال غربی تا جنوب شرقی کشیده شده است که بیشترین منابع را می‌توان در استان کرمان مشاهده کرد.
به طور کلی، تمام معادن مس کشور زیرنظر شرکت ملی مس ایران فعالیت می‌کنند. این شرکت، فرآیند تولید مس را بر اساس استاندارد ASTM تعیین کرده است؛ به طوری که شرکت‌های بزرگ زیرمجموعه این سازمان دولتی، موظف هستند تا خواص مکانیکی و شیمیایی لولههای مسی را بر اساس فرآیند تولید لوله مس بر اساس استانداردهای تعیین شده، پیش ببرند.
از جمله مهم‌ترین شرکت‌های تولیدکننده لوله مسی در ایران می‌توان به شرکت‌های زیر اشاره کرد:
- شرکت سرچشمه در کرمان
- صنایع قائم در اصفهان
- صنایع باهنر در کرمان
- لوله مسی مهر اصل در آذربایجان شرقی
- بابک مس ایرانیان
و بسیاری دیگر از شرکت‌های کوچک اشاره کرد.
اغلب این شرکت‌ها، انواع لوله مس را به شکل کویل، کلاف و شاخه‌ای تولید می‌کنند. به طور مثال، بیشترین لولههای مسی تولید شده در شرکت صنایع قائم و شرکت صنایع مس باهنر از نوع DLPT و TPC است.
انواع اتصالات لوله مسی
اتصالات لوله مسی نقش مهمی در بسیاری از کاربردهای لوله‌کشی و سیستم گرمایش ایفا میکند. از این اتصالات برای نصب انواع لوله‌ها استفاده میشود. همچنین اتصالات لوله مسی در برابر خوردگی بسیار مقاوم هستند و به همین خاطر، بیشتر برای خطوط لوله تامین آب خانگی و سایر مصارف لوله‌کشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این نوع اتصالات بسته به نوع لوله مورد استفاده متفاوت است. انواع لوله مس و اتصالات آن معمولا از دو نوع مس نرم و سخت ساخته می‌شوند. با این حال، اتصالات لوله مسی عمدتا به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- اتصالاتی که برای ایجاد پیچ و خم در لوله طراحی میشود.
- اتصالاتی که برای انشعاب لولههای مسی استفاده میشود.
- دسته سوم شامل کوپلینگ‌ها، کوپلینگ‌های لغزنده، آداپتورهای لوله چدنی و… است که بسته به سخت یا نرم بودن لوله مسی، می‌توان هر کدام از این اتصالات را انتخاب کرد.
انواع اتصالات لوله مسی عبارتند از:
اتصال لولههای مسی به روش لحیم کاری
برای ذوب کردن لحیم، ابتدا باید آن را حرارت داد. بهترین وسیله برای حرارت دادن لحیم، استفاده از یک مشعل است. با ذوب شدن لحیم در محل مورد نظر، امکان اتصال دو لوله فراهم میشود؛ به طوری که همزمان با سرد شدن سطح لحیم، اتصالی قدرتمند برای دو لوله مسی به وجود می‌آید.
یکی از مزایای لوله مسی و اتصال آن به روش لحیم کاری، سرعت بالا در فرآیند اجرا و قیمت ارزان‌تر نسبت به سایر روش‌های اتصال لولههای مسی است. از این روش برای اتصال لولههای آب آشامیدنی استفاده می‌کنند.
اتصالات لولههای مسی به روش فشرده‌سازی
برای اتصال لولههای مسی از طریق روش فشرده‌سازی، نیاز به یک حلقه نرم فلزی یا حلقه فشرده‌ساز است. این حلقه به واسطه یک مهره در محل اتصال دو لوله مسی فشرده میشود.
اگرچه می‌توان این نوع اتصالات را با ابزارهای ساده اجرا کرد، اما نسبت به اتصال به روش لحیم کاری، عمر طولانی ندارد. در ضمن مدت زمان اجرا در روش فشرده‌سازی، بیشتر از سایر روش‌ها است.
اتصالات لولههای مسی به روش جوشکاری
برای جوشکاری لولههای مسی، باید قسمت انتهایی لوله به شکل پهن باشد تا بتوان به واسطه شعله جوش، سطح با ضخامت کم لوله را به سطح پهن لوله متصل کرد. با این حال، جوشکاری جزو روش‌های کارآمد و پرطرفدار در اتصالات لولههای مسی به حساب می‌آید.
اتصالات لولههای مسی به روش فشاری
در این روش برای اتصال دو لوله مسی از دستگاه پرس استفاده می‌کنند. برای پرس کردن دو لوله، نیاز به موم است؛ به طوری که در حین پرس کردن، بخشی از وظیفه اتصالات برعهده موم قرار داده میشود.
این روش به عنوان یک روش ضد آب در اتصالات لولههای مسی شناخته میشود. از دیگر مزایای روش فشاری می‌توان به ماندگاری طولانی، کوتاه بودن زمان لازم برای تکمیل، ظاهر تمیز به همراه نبود مشعل حرارتی در حین اتصال اشاره کرد.
با این حال، اتصالات لولههای مسی به روش فشاری، هزینه بالاتری نسبت به سایر روش‌های اتصال دو لوله مسی دارد. بنابراین شاید نسبت به سایر روش‌ها، کمتر مورد استفاده قرار گیرد.
کلام آخر
لولههای مسی در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام، کاربرد مخصوص به خود را دارند. این نوع لوله‌ها در برابر آب، رطوبت و درنتیجه خوردگی مقاوم هستند و به راحتی می‌توانند تا ۸۰ سال دوام داشته باشند. مهم‌ترین کاربردهای لوله مسی می‌توان به لوله آب، گاز، وسایل الکترونیکی، ظروف و … اشاره کرد.