میلگرد برشی، یکی از مقاطع فولادی کلیدی در سازه‌های بتنی است که به منظور افزایش مقاومت بتن در برابر نیروهای برشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقاطع که در بازار با نام خاموت نیز شناخته می‌شوند، نقش حیاتی در حفظ استحکام ستون‌ها، تیرها و فونداسیون دارند. بتن به طور طبیعی مقاومت بالایی در برابر فشار دارد، اما در برابر نیروهای کششی و برشی آسیب‌پذیر است.
استفاده از میلگرد برشی ضمن جلوگیری از ترک‌خوردگی، عمر مفید سازه را افزایش می‌دهد و ایمنی ساختمان را در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله ارتقا می‌دهد. برای اطلاع از قیمت روز آهن می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۶ دقیقه
میلگرد برشی چیست؟
میلگردهای برشی از فولاد آجدار با قطر ۸ تا ۱۴ میلی‌متر ساخته می‌شوند و به‌صورت حلقه‌های بسته یا نیمه‌بسته در اطراف میلگردهای طولی ستون یا تیرها قرار می‌گیرند. این مقاطع باعث می‌شوند نیروهای برشی وارد بر بتن به‌طور یکنواخت توزیع شده و از ایجاد ترک‌های مورب در بتن جلوگیری شود. در واقع، میلگرد برشی وظیفه مهار تنش‌های داخلی و افزایش مقاومت خمشی و برشی بتن را بر عهده دارد.
انواع میلگرد برشی
میلگردهای برشی بر اساس نوع طراحی و کاربرد در سازه به چند دسته تقسیم می‌شوند:
- خاموت: رایج‌ترین نوع میلگرد برشی که به صورت مربع، مستطیل یا دایره به دور میلگرد طولی پیچیده می‌شود. در ستون‌ها به صورت حلقوی نیز کاربرد دارد.
- مورب: این میلگردها با زاویه ۴۵ درجه نسبت به میلگرد طولی نصب می‌شوند و برای کنترل نیروهای برشی مورب به‌کار می‌روند.
- قائم: موازی با میلگرد طولی قرار می‌گیرند و همراه خاموت‌ها برای افزایش مقاومت برشی استفاده می‌شوند.
- باز: شبیه خاموت است، اما در محل‌هایی که امکان بستن کامل دور میلگرد طولی نیست، مانند اتصال تیر به ستون، استفاده می‌شود.
دلایل استفاده از میلگرد برشی در ستون‌ها
ستون‌ها علاوه بر تحمل بار فشاری، در معرض نیروهای برشی و خمشی ناشی از زلزله، باد یا نشست سازه قرار دارند. استفاده از میلگردهای برشی در ستون‌ها موجب می‌شود:
نیروهای برشی به‌طور موثر خنثی شوند.
- میلگردهای طولی از خم شدن و تغییر شکل محافظت شوند.
- بتن هسته‌ای ستون در جای خود ثابت مانده و ترک نخورد.
- مقاومت ستون در برابر بارهای جانبی افزایش یابد و ایمنی سازه حفظ شود.
کاربردهای میلگرد برشی در سازه
میلگردهای برشی یا خاموت‌ها در تمام بخش‌های سازه که تحت نیروهای برشی و پیچشی هستند، به‌کار می‌روند. مهم‌ترین کاربردهای آن‌ها عبارتند از:
- تیرها و تیرچه‌های بتنی
- ستون‌ها
- دال‌ها
- دیوارهای برشی
- فونداسیون و کف‌های بتنی
مزایای میلگرد برشی
استفاده از میلگردهای برشی در سازه‌های بتنی مزایای متعددی دارد:
- افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای برشی
- جلوگیری از ترک‌خوردگی بتن
- حمایت از میلگردهای طولی و جلوگیری از خم شدن آن‌ها
- افزایش طول عمر مفید سازه
- بهبود عملکرد سازه در برابر بارهای دینامیک و جانبی
- افزایش ایمنی ساختمان و کاهش خطر تخریب در شرایط بحرانی
معایب میلگرد برشی
میلگردهای برشی اگرچه نقش حیاتی در افزایش مقاومت و پایداری سازه دارند اما معایبی را نیز شامل می‌شوند که در نظر گرفتن آن‌ها برای طراحی صحیح سازه ضروری است. یکی از مهم‌ترین معایب، افزایش پیچیدگی و زمان اجرای آرماتوربندی است که نصب خاموت‌ها و میلگردهای برشی نیازمند دقت بالا و مهارت کاری دارد و اشتباه در اندازه‌گیری یا قرارگیری آن‌ها می‌تواند کارایی سازه را کاهش دهد. این موضوع به ویژه در ستون‌ها و تیرهای پیچیده، زمان و هزینه بیشتری برای اجرا به همراه دارد.
علاوه بر این، میلگردهای برشی وزن اضافی به سازه وارد می‌کنند و در صورت استفاده بیش از حد یا طراحی نامناسب، ممکن است منجر به افزایش مصرف فولاد و هزینه کلی پروژه شوند. همچنین در برخی موارد، خمکاری و اتصال نادرست میلگردهای برشی می‌تواند نقاط ضعف در مقاومت برشی ایجاد کند و اثر محافظتی آن را کاهش دهند. بنابراین طراحی دقیق و رعایت استانداردهای فنی برای استفاده از میلگرد برشی الزامی است.
تفاوت میلگرد برشی و خمشی
میلگردهای خمشی و برشی هر دو نقش مهمی در سازه دارند، اما کاربرد آن‌ها متفاوت است:
| ویژگی | برشی | خمشی |
| عملکرد | مهار نیروهای برشی | مهار نیروهای کششی و خمشی |
| محل نصب | اطراف میلگرد طولی، ستون و تیر | پایین‌ترین بخش تیر و بالای دال‌ها |
| اندازه | قطر کوچک، طول کوتاه | قطر بزرگ و طول بیشتر |
| هدف | جلوگیری از ترک‌خوردگی برشی | جلوگیری از شکست کششی و خمشی |
عوامل تاثیرگذار بر قیمت میلگرد برشی
قیمت میلگرد برشی عمدتا تحت تاثیر نرخ کلی میلگرد، هزینه‌های تولید، عرضه و تقاضای بازار و نوسانات بازار فولاد قرار دارد. از آنجا که میلگردهای برشی سایز کوچک‌تری دارند و وزن آن نسبت به میلگرد طولی کمتر است، با قیمت پایین‌تری در مقایسه با مقاطع اصلی سازه‌ای معمله می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود برای پروژه‌های ساختمانی و بتن مسلح گزینه‌ای اقتصادی و مقرون به صرفه باشد.
علاوه بر این، خریداران می‌توانند از دو مسیر برای تامین میلگردهای برشی استفاده کنند: خرید خاموت‌های آماده با اندازه‌ها و اشکال هندسی استاندارد یا خرید میلگرد ساده و انجام خمکاری دستی در محل. این انعطاف‌پذیری در انتخاب نوع تامین، به پیمانکاران امکان می‌دهد تا با توجه به نیاز سازه و بودجه، بهترین گزینه را انتخاب و همزمان هزینه‌ها را مدیریت کنند.
کلام آخر
میلگردهای برشی یا خاموت نقش اساسی در استحکام و ایمنی سازه‌های بتنی دارد. استفاده صحیح از این مقاطع، به ویژه در ستون‌ها، باعث افزایش مقاومت در برابر نیروهای برشی، جلوگیری از ترک‌خوردگی و حفظ بتن هسته‌ای می‌شوند. توجه به انتخاب نوع، سایز و نحوه نصب میلگرد برشی، تاثیر مستقیم بر دوام و عملکرد ساختمان دارد و یکی از اصول حیاتی در طراحی و اجرای سازه‌های بتنی به حساب می‌آید.
سوالات متداول
میلگرد برشی چه تفاوتی با میلگرد طولی دارد؟
میلگرد طولی برای تحمل بارهای فشاری و کششی طولی ستون استفاده می‌شود؛ در حالی که میلگردهای برشی نیروهای برشی و پیچشی را مهار می‌کنند.
آیا استفاده از خاموت در تمام ستون‌ها ضروری است؟
بله، استفاده از خاموت‌ها به ویژه در ستون‌های بتنی، به منظور جلوگیری از ترک‌خوردگی و افزایش مقاومت برشی ستون‌ها الزامی است.
میلگرد برشی در تیرها و دال‌ها هم کاربرد دارد؟
بله، در تمام بخش‌هایی که تحت نیروهای برشی و پیچشی قرار دارند، میلگردهای برشی به تقویت سازه کمک می‌کنند.
قیمت میلگرد برشی چقدر است؟
قیمت آن بسته به سایز، وزن و نوسانات بازار فولاد متفاوت است و کمتر از میلگرد طولی است.
خاموت آماده بهتر است یا خمکاری دستی میلگرد ساده؟
خاموت آماده نصب سریع‌تر دارد، اما با میلگرد ساده و خمکاری دستی می‌توان سایز و شکل مورد نیاز را دقیق‌تر تنظیم کرد.