میلگرد بستر خرپایی چیست؟ میلگرد بستر خرپایی نوعی تقویت‌کننده افقی در دیوارهای آجری و سفالی است که به منظور افزایش مقاومت دیوار در برابر نیروهای جانبی، ترک‌خوردگی‌ها و تنش‌های ناشی از نشست یا زلزله استفاده می‌شود. این میلگرد به شکل یک شبکه مثلثی یا خرپایی طراحی می‌شود و از دو میلگرد طولی و یک میلگرد مورب که آن‌ها را به هم متصل می‌کند تشکیل شده است. در این مقاله به میلگرد بستر خرپایی چیست، نکات اجرایی، استانداردها، مزایا و کاربردهای آن می‌پردازیم تا شما بتوانید با اجرای اصولی آن آشنا شوید. برای اطلاع از قیمت روز میلگرد بستر می‌توانید به سایت کارآهن مراجعه کنید یا با کارشناسان مجموعه به شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید.
زمان خواندن: ۸ دقیقه
میلگرد بستر خرپایی چیست؟
میلگرد بستر خرپایی یکی از محصولات نوین و کاربردی در صنعت ساختمان است که به منظور افزایش مقاومت دیوارهای بنایی و جلوگیری از ترک‌خوردگی و شکست در برابر نیروهای جانبی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع میلگرد به‌صورت شبکه‌ای خرپایی طراحی می‌شود و در لایه‌های ملات بین رج‌های آجری یا بلوکی قرار می‌گیرد. ساختار خرپایی آن باعث توزیع یکنواخت تنش‌ها در دیوار می‌شود و عملکرد کلی سازه را در برابر زلزله و نیروهای فشاری و کششی بهبود می‌بخشد.
بیشتر بخوانید: میلگرد بستر چیست؟ مزایا، معایب و کاربردها
این میلگردها معمولاً از مفتول فولادی گالوانیزه تولید می‌شوند و با توجه به نوع طراحی پروژه، در عرض‌ها و طول‌های مختلف در بازار موجودند. استفاده از میلگرد بستر خرپایی نه‌تنها باعث کاهش ترک‌های سطحی دیوار می‌شود، بلکه موجب افزایش عمر مفید بنا نیز می‌گردد. همچنین با اجرای صحیح و اصولی آن، می‌توان از هزینه‌های اضافی در آینده جلوگیری کرد و کیفیت کلی سازه را به شکل چشم‌گیری ارتقا داد.
طراحی میلگرد بستر به شکل خرپایی
ساختار خرپایی در این نوع میلگرد باعث می‌شود تنش‌های وارد شده به دیوار به طور متوازن در سراسر سطح دیوار توزیع شود. این طراحی علاوه بر افزایش مقاومت خمشی، از ایجاد ترک‌های ناشی از انبساط، انقباض و حرکات زمین جلوگیری می‌کند. میلگرد بستر خرپایی معمولاً از مفتول فولادی گالوانیزه با قطر ۴ تا ۶ میلیمتر ساخته می‌شود و به صورت رول یا شاخه‌ای در بازار عرضه می‌گردد.
کاربردهای میلگرد بستر خرپایی
میلگرد بستر خرپایی چیست و چه کاربردی دارد؟ این محصول کاربردهای گسترده‌ای در ساخت‌وساز دارد و به ویژه در دیوارهای آجری، سفالی و بلوکی برای تقویت مقاومت کششی و کاهش ترک‌های ناشی از نشست یا تغییرات دمایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع میلگرد در دیوارهای باربر و غیرباربر، دیوارهای حائل، پارتیشن‌های داخلی و حتی دیوارهای مقاوم در برابر زلزله نقش کلیدی ایفا می‌کند. همچنین در پروژه‌هایی که در آن‌ها طول دیوار زیاد است یا احتمال انبساط و انقباض وجود دارد، میلگرد بستر خرپایی از بروز آسیب‌های سازه‌ای جلوگیری می‌کند و به پایداری کلی دیوار کمک می‌نماید.
مهم‌ترین کاربردهای این محصول عبارتند از:
- تقویت دیوارهای غیرسازه‌ای و باربر
- جلوگیری از ایجاد ترک در دیوارهای طویل یا در محل اتصال دیوارها
- افزایش مقاومت دیوار در برابر زلزله و لرزش‌ها
- استفاده در دیوارهای بلوکی، آجری و سفالی
مزایای استفاده از میلگرد بستر خرپایی
استفاده از میلگرد بستر خرپایی در ساخت دیوارهای آجری و بلوکی مزایای فراوانی دارد که آن را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای تقویت دیوار تبدیل کرده است. این محصول باعث افزایش مقاومت کششی دیوار، جلوگیری از ایجاد ترک‌های سازه‌ای، افزایش عمر مفید بنا و کاهش هزینه‌های تعمیرات آینده می‌شود. میلگرد بستر خرپایی به دلیل ساختار شبکه‌ای و طراحی مهندسی شده، تنش‌های ناشی از نیروهای جانبی مانند زلزله یا نشست زمین را به‌صورت یکنواخت توزیع می‌کند. همچنین نصب آسان، تطبیق‌پذیری بالا و امکان استفاده در انواع دیوارهای باربر و غیرباربر از دیگر مزایای این میلگرد محسوب می‌شود.
مهم‌ترین مزایای این محصول عبارتند از:
افزایش عمر مفید دیوارها به دلیل جلوگیری از ترک‌خوردگی
توزیع یکنواخت نیروهای وارده در سطح دیوار
نصب آسان و سریع بین رج‌های دیوار چینی بدون نیاز به ابزار خاص
سازگاری با انواع ملات‌های سیمانی، گچی و آهکی
مناسب برای پروژه‌های نوسازی و مقاوم‌سازی
استانداردهای مهم در انتخاب میلگرد بستر
در انتخاب میلگرد بستر خرپایی، باید به تطابق آن با استانداردهای معتبر از جمله ASTM A951 یا ایران ملی شماره ۲۹۰۹ توجه کرد. همچنین استفاده از میلگرد گالوانیزه یا ضد زنگ در مناطقی با رطوبت بالا یا شرایط خوردگی پیشنهاد می‌شود. در ادامه میلگرد بستر خرپایی چیست، به استانداردهای این محصول به تفصیل می‌پردازیم.
۱- استانداردهای خارجی
در انتخاب و استفاده از میلگرد بستر، رعایت استانداردهای معتبر بین‌المللی و ملی بسیار اهمیت دارد تا از ایمنی و دوام سازه اطمینان حاصل شود. در سطح بین‌المللی، استاندارد ASTM A951/A951M از مهم‌ترین مراجع برای میلگرد بستر است. این استاندارد مشخصات فنی، نوع آلیاژ فولاد، پوشش ضد زنگ (مانند گالوانیزه گرم)، و الزامات ابعادی را برای میلگردهای تقویتی مشخص می‌کند. بر اساس این استاندارد، میلگرد بستر باید دارای مقاومت کششی کافی، جوش‌کاری دقیق و یکنواخت، و تحمل در برابر خوردگی باشد تا عملکرد مناسبی در شرایط محیطی مختلف ارائه دهد. همچنین استاندارد TMS 402/602 مربوط به طراحی و اجرای سازه‌های بنایی، روش‌های صحیح نصب میلگرد بستر و فواصل مجاز بین نوارها را توضیح می‌دهد.
۲- استانداردهای داخلی
در ایران نیز منابع معتبری مانند مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (طرح و اجرای ساختمان‌های بنایی) به لزوم استفاده از میلگرد بستر در دیوارهای بنایی، به‌ویژه در سازه‌های بلندمرتبه یا مناطقی با خطر زلزله اشاره دارد. همچنین دستورالعمل‌هایی از سوی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی منتشر شده که استفاده از میلگرد بستر خرپایی با ویژگی‌هایی مانند حداقل قطر میلگرد (اغلب ۴ یا ۵ میلیمتر)، استفاده از مفتول گالوانیزه، و قرارگیری در فواصل مشخص (هر ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر) را الزامی می‌داند. توجه به این استانداردها نه تنها موجب استحکام بیشتر دیوارها می‌شود، بلکه از نظر قانونی نیز رعایت آن برای اخذ تاییدیه‌های مهندسی ضروری است.
نکات اجرایی در نصب میلگرد بستر خرپایی
در منابع خارجی، از جمله نشریات مهندسی معتبر مانند The Masonry Society (TMS) و National Concrete Masonry Association (NCMA)، نکات اجرایی مهمی برای نصب میلگرد بستر خرپایی بیان شده است که رعایت آن‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در عملکرد سازه‌ای دیوارهای بنایی دارد. بر اساس توصیه‌های TMS، میلگرد بستر باید به گونه‌ای نصب شود که در مرکز ضخامت ملات افقی قرار گیرد تا بیشترین اثر تقویتی را داشته باشد. همچنین تاکید می‌شود که قطعات میلگرد بستر باید دارای حداقل ۱۵۰ میلیمتر همپوشانی باشند و در محل تلاقی‌ها جوش یا گیره مناسب برای انتقال نیرو تعبیه شود. در دیوارهای طویل یا با بازشو زیاد، استفاده پیوسته از میلگرد بستر باعث توزیع بهتر تنش‌ها و جلوگیری از ایجاد ترک‌های کششی می‌شود.
از نظر پوشش و جنس میلگرد، NCMA تاکید می‌کند که میلگرد بسترهای مورد استفاده در مناطق مرطوب یا دیوارهای خارجی باید گالوانیزه گرم مطابق با ASTM A951 باشند تا در برابر رطوبت و خوردگی مقاومت کافی داشته باشند. علاوه بر این، توصیه می‌شود که میلگرد بستر در تمام طول دیوارها و حتی در ردیف‌های زیر و بالای بازشوها (مانند پنجره و در) نیز نصب شود تا نقاط تمرکز تنش تقویت شده و احتمال ترک کاهش یابد. یکی دیگر از نکات اجرایی مهم این است که میلگرد بستر نباید با اتصالات مکانیکی تاسیسات (مانند لوله‌کشی) تداخل داشته باشد و باید در حین کار، روی سطح تمیز ملات قرار گیرد تا اتصال مناسب بین فولاد و ملات حفظ شود.
از دیگر نکات اجرایی عبارتند از:
میلگرد بستر باید بین دو رج متوالی دیوار قرار گیرد و کاملا در ملات غوطه‌ور باشد.
در دیوارهای طویل، فاصله نصب باید حداکثر هر پنج رج دیوار باشد.
در محل اتصال دیوارهای متقاطع یا تغییر جهت دیوار، از میلگرد بستر خم‌کاری‌شده استفاده می‌شود.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی میلگرد بستر خرپایی چیست و نکات اجرایی آن پرداختیم. میلگرد بستر خرپایی یکی از روش‌های موثر و استاندارد برای تقویت دیوارهای بنایی است که با افزایش مقاومت در برابر نیروهای کششی، لرزه‌ای و حرارتی، نقش مهمی در پایداری سازه ایفا می‌کند. طراحی خرپایی آن باعث توزیع یکنواخت تنش در طول دیوار شده و از ایجاد ترک‌های ساختاری جلوگیری می‌کند. استفاده از میلگرد بستر خرپایی نه تنها موجب افزایش عمر مفید دیوارها می‌شود، بلکه اجرای آن طبق استانداردهای بین‌المللی مانند ASTM و توصیه‌های TMS و NCMA، ایمنی و کیفیت سازه را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. این نوع میلگرد، انتخابی هوشمندانه برای سازندگان و مهندسانی است که به دوام و یکپارچگی سازه اهمیت می‌دهند.
سوالات متداول
میلگرد بستر خرپایی چه تفاوتی با میلگرد بستر نردبانی دارد؟
میلگرد خرپایی دارای ساختار مثلثی است که مقاومت بهتری در برابر نیروهای مورب و برشی ایجاد می‌کند، در حالی که میلگرد نردبانی فقط دو میلگرد طولی با اتصالات مستقیم دارد و برای نیروهای قائم مناسب‌تر است.
آیا می‌توان از میلگرد بستر خرپایی در دیوارهای باربر استفاده کرد؟
بله، استفاده از میلگرد بستر در دیوارهای باربر موجب افزایش مقاومت جانبی و کاهش خطر ترک‌خوردگی می‌شود، به‌خصوص در مناطق زلزله‌خیز.
جنس میلگرد بستر خرپایی از چیست؟
معمولا از فولاد گالوانیزه (ضدزنگ) ساخته می‌شود، اما در برخی پروژه‌ها می‌توان از فولاد ساده یا فولاد ضدزنگ نیز استفاده کرد.
میلگرد بستر خرپایی در کجاها استفاده نمی‌شود؟
در دیوارهایی با ضخامت بسیار کم یا در دیوارهای خشک که نیاز به ملات ندارند، استفاده از این نوع میلگرد توصیه نمی‌شود.
آیا استفاده از میلگرد بستر خرپایی الزامی است؟
در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی به ویژه در مناطق زلزله‌خیز، مهندسین مشاور استفاده از میلگرد بستر را به عنوان یک اقدام مقاوم‌سازی ضروری در نظر می‌گیرند.
منبع تصاویر: h-b و canadamasonrydesigncentre