در روزهای اخیر نگرانی‌ها در صنعت آهن و فولاد کشور برای تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن بیش از گذشته شده است. تاثیر افزایش قیمت دلار و تاثیرگذاری آن بر بازار آهن موجب شده تا بسیاری به دنبال دلایل و عوامل موثر بر این رخداد مهم باشند. از جمله دلایل مهم پیرامون تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن، می‌توان به دو نرخی شدن قیمت دلار در بازار آزاد و نیمایی، ورود دلالان و عدم تبعیت از قیمت‌گذاری جهانی این نوع محصولات اشاره کرد. در این مقاله به تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن و فولاد می‌پردازیم. برای خواندن ادامه مطلب، مجله کارآهن را دنبال کنید.
افزایش نرخ دلار چه تاثیری بر قیمت فلزات دارد؟
قیمت فلزات به طور معمول در بازارهای جهانی از یک رابطه معکوس با ارزش دلار پیروی می‌کند. هنگامی که دلار در برابر سایر ارزهای اصلی افزایش می‌یابد، قیمت فلزات نیز روند نزولی به خود می‌گیرد. اما زمانی که ارزش دلار ضعیف می‌شود، قیمت فلزات به طور کلی افزایش می‌یابد.
البته این موضوع در رابطه با فلزات اساسی متفاوت است. هر کدام از فلزاتی که در بازار جهانی به فروش می‌رسد، تحت تاثیر افزایش یا کاهش نرخ دلار خواهد بود. بررسی این موضوع در ایران نیز متفاوت است. هنگامی که ارزش دلار در بازار داخلی ایران افزایش پیدا می‌کند، قیمت محصولات فلزی نیز روند صعودی به خود می‌گیرد.
وقتی به شیوه قیمت‌گذاری فلزات به ویژه آهن در بازار داخلی نگاه می‌کنیم، اغلب دو موضوع به ذهن می‌رسد: اول میزان عرضه و تقاضا و دوم نرخ دلار. با نگاهی به شیوه قیمت‌گذاری آهن به صورت جهانی، می‌توان پی برد که این محصول به صورت مستقیم تحت تاثیر افزایش یا کاهش نرخ دلار قرار دارد. بنابراین دلایل مختلفی وجود دارد که چرا ارزش دلار بر قیمت فلزات تاثیر می‌گذارد.
در ادامه بررسی تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن باید به دو مورد اصلی اثرگذار بر قیمت فلزات اشاره کرد:
۱- قیمت فلزات به طور کلی بر حسب نرخ دلار محاسبه می‌شود. بنابراین وقتی نرخ دلار افزایش می‌یابد، خرید فلزات به دلار کمتری نیاز دارد. این در حالی است که با افزایش نرخ دلار، پول ملی (ریال-تومان) کاهش چشمگیری به خود می‌بیند. این یعنی برای خرید فلزاتی همچون آهن که قیمت آن بر اساس دلار تعیین می‌شود، به اسکناس بیشتری از واحد پول ملی نیاز است. این موضوع موجب می‌شود که تعادل میان عرضه و تقاضا دچار اختلال شود. یعنی نه فروشنده می‌تواند بر اساس ارزش پول ملی به فروش محصول خود بپردازد، نه خریدار توانایی خرید محصول او را دارد.
۲- فلزات در سطح جهانی معامله می‌شوند. خریداران خارجی فلزات را به دلار خریداری می‌کنند. هنگامی که ارزش دلار افزایش می‌یابد، انگیزه فروشنده برای صادرات محصول خود بیشتر می‌شود. این یعنی ضربه‌ای مهلک به تولید داخلی و تمام محصولاتی که به محصول آهن نیازمندند. در نتیجه تا زمانی که دولت به واسطه تورم به روند بدهکار شدن نزد بانک مرکزی ادامه می‌دهد، احتمالا شاهد افزایش بیشتر نرخ و ارزش دلار خواهیم بود و این ممکن است به افزایش قیمت برخی فلزات همچون آهن منجر شود.
بیشتر بخوانید: خرید آهن آلات به قیمت مناسب
تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن و دلایل آشفتگی بازار
۱- ظهور دلالان در بازار آهن
در ادامه موضوع تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن باید توضیح دهیم که افزایش نرخ دلار می‌تواند به قاچاق هرچه بیشتر محصولات آهنی توسط دلالان در بازار آهن منجر شود. وقتی ارزش پول ملی همزمان با افزایش نرخ دلار سقوط می‌کند، انگیزه تولیدکنندگان برای صادرات محصولات بیش از حد مجاز بیشتر می‌شود.
دولت برای صادرات محصولات فلزی، محدودیت‌هایی را درنظر گرفته است؛ (با توجه به آزاد شدن نرخ ارز نیمایی) بنابراین تولیدکنندگان ناچار به عرضه مازاد محصولات غیر صادراتی در بورس کالا می‌شوند. اینجاست که با فروش این محصولات و عدم عرضه و تزریق آن در صنایع مختلف به ویژه ساختمان‌سازی، امکان قاچاق آن فراهم می‌آید که نه منفعت آن در جیب مصرف‌کننده داخلی می‌رود و نه تولیدکننده به واسطه آن منتفع می‌شود.
۲- افزایش حباب سرمایه‌گذاری در بازار آهن
تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن و افزایش نرخ دلار موجب افزایش قیمت محصولات در بازار آهن می‌شود. این موضوع چشم و گوش سرمایه‌گذاران سودجو را باز می‌کند که با سرمایه‌گذاری در این زمینه بتوانند سودهای کلان و غیرمجاز به دست آورند. برای اینکه بازار آهن در برابر افزایش نرخ دلار محافظت شود، راهی جز تعیین نرخ آن بر اساس بازار جهانی نیست. این راهکار می‌تواند از ورود حباب سرمایه‌گذاری به این بازار پرسود، جلوگیری کند.
۳- افزایش نرخ دلار و تاثیر آن بر حامل‌های انرژی
یکی از عوامل موثر در بازار آهن، قیمت حامل‌های انرژی است. تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن با افزایش نرخ دلار، حامل‌های انرژی نیز افزایش می‌یابد. افزایش حامل‌های انرژی موجب افزایش نرخ حملونقل در زنجیره تامین فولاد می‌شود. تولیدکنندگان برای اینکه بتوانند در این بازار پر نوسان، قابلیت رقابت داشته باشند، این موضوع را با کاهش حاشیه سود و افزایش قیمت‌ها مدیریت می‌کنند. راهکارهای تولیدکنندگان برای جلوگیری از تاثیر افزایش نرخ دلار، موجب کاهش تقاضا و عدم اطمینان از خرید توسط مشتری می‌شود. با توجه به عدم ثبات قیمت دلار، مشتری نیز نمی‌تواند ریسک خرید محصول تولیدی را به جان بخرد. بنابراین بازار دچار رکود شده و راه برای ورود دلالان باز می‌شود.
بیشتر بخوانید: قیمت تیرآهن هاش و عوامل موثر بر آن
ارز نیمایی و ارز آزاد و عوامل تاثیرگذار بر بازار آهن
وقتی به تغییرات نرخ ارز نیمایی و آزاد در مقایسه با نرخ پایه شمش فولاد و نرخ معاملات در بورس کالا نگاه می‌کنیم، متوجه عدم تاثیر نرخ پایه محصولات فولادی می‌شویم. این موضوع زمینه را برای دو نرخی شدن محصولات در بازار آهن به وجود می‌آورد.
با دو نرخی شدن محصولات در بازار آهن و اجبار عرضه محصولات در بورس کالا، زمینه برای ورود سودجویان فراهم می‌شود. به طوری که دلالان به عنوان سودجویان بازار آهن، از تفاوت قیمت دلار نیمایی با دلار آزاد محصولات آهنی بیشترین بهره را می‌برند. بنابراین تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن به این گونه خود را نشان می‌دهد.
برای رسیدن آرامش به این بازار استراتژیک، باید اجازه داد تا نرخ واقعی آن بر اساس بازار جهانی تعیین شود. در غیر این صورت، اختلال جدی در صنعت ساختمان‌سازی به وجود می‌آیدد. اختلال در صنعت ساختمان‌سازی با افزایش قیمت محصولات فولادی و عدم عرضه محصولاتی همچون تیرآهن و میلگرد در بازار داخلی، موجب توقف تولید مسکن خواهد شد.
در نظر داشته باشید که تقاضای بالای مسکن در حالی است که رکود قابل توجهی در این صنعت وجود دارد. همه فروشندگان و خریداران در خلاء پایین یا بالا رفتن قیمت دلار، از خرید و فروش خودداری می‌کنند. نه فروشنده به فروش مسکن تن می‌دهد و نه خریدار امنیت کافی برای خرید مسکن دارد.
چرا بازار آهن تحت تاثیر نرخ دلار نیمایی قرار می‌گیرد؟
وقتی دلار نیمایی به اقتصادی کشور ورود پیدا کرد، همه صنعتگران امیدوار بودند ثباتی در بازار ایجاد شود. اما به مرور با آشکار شدن تاثیرات آن در بازار صنعت به ویژه بازار آهن، تولیدکنندگان به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند انتظار معجزه از دلار نیمایی داشت.
دلار نیمایی با دو نرخی کردن محصولات، زمینه را برای قاچاق و ورود دلالان به بازار را ایجاد کرد. این روند تاثیر زیادی بر قیمت‌گذاری آهن و فولاد و معاملات این بخش گذاشت. به طوری که فعالان بازار آهن به مرور دچار ضرر و زیان شدند. در حال حاضر با روند صعودی قیمت دلار، چالش‌های بیشتری در بازار آهن ایجاد شده است.
از یک سو با تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن و افزایش نرخ دلار، خرید و فروش در بازار آهن دچار رکود شده است و این چالش تاثیر بسزایی بر کاهش محصولات وابسته به صنعت فولاد را به وجود می‌آورد. همچنین با افزایش نرخ دلار، میزان تقاضا برای افزایش صادرات محصولات آهنی نیز کاهش یافته است. چرا که التهابات به وجود آمده ناشی از نوسانات نرخ ارز در کنار دستورالعمل‌های سخت دولت برای بازگرداندن ارز دولتی (نیمایی)، انگیزه صادرات محصولات فولادی توسط تولیدکنندگان را خاموش می‌کند.
نکات مهم درباره تاثیرپذیری بازار آهن با افزایش قیمت دلار
۱- افزایش قیمت دلار باعث افزایش قیمت خرید میلگرد، تیرآهن، ورق فولادی، ورق گالوانیزه و سایر محصولات فولادی می‌شود؛ در نتیجه تقاضا برای خرید این نوع محصولات استراتژیک کاهش می‌یابد.
۲- با توجه به اینکه محصولات فولادی به عنوان ماده اولیه بسیاری از صنایع (خودروسازی، لوله‌سازی، ساختمان‌سازی و …) شناخته می‌شود، بنابراین افزایش نرخ دلار و به تبع آن افزایش نرخ محصولات فولادی، موجب اختلال در زنجیره تامین این نوع محصولات در بازار داخلی می‌گردد.
۳- تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن با افزایش نرخ محصولات آهنی، ورود فناوری و قطعات استراتژیک مورد نیاز این صنعت به کشور نیز دچار اختلال می‌شود. چرا که تولیدکننده نمی‌تواند هزینه لازم برای دریافت دلار مورد نیاز را تامین کند.
۴- با توجه به تحریم‌های مالی و بانکی علیه کشور و مقررات سختگیرانه دولت برای تقسیم ارز نیمایی به تولیدکنندگان، بسیاری از صنعتگران برای دریافت و پرداخت ارز نیمایی به دولت، با مشکلات جدی مواجه می‌شوند. درنتیجه نه امکان صادرات محصولات فولادی را پیدا می‌کنند و نه امکان وارد کردن قطعات لازم برای اورهال کارخانه. این روند موجب کاهش بهره‌وری و افزایش قیمت تمام شده محصولات فولادی و تاثیر مخرب این روند در بازار آهن می‌شود.
۵- وجود مواد اولیه تولید محصولات فولادی در کشور، زمینه را برای تولید محصولات با ارزش افزوده بالا در پایین‌دست زنجیره فولادی فراهم می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که اگر دولت دست از قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا بردارد، علاوه بر حذف شدن دو نرخی قیمت‌ها، رونقی دوباره در این بازار به وجود می‌آید.
کلام آخر
در این مقاله تلاش شد تا تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن پرداخته شود. بازار آهن به طور مستقیم تحت تاثیر نرخ دلار و نوسانات آن قرار دارد. تاثیر نرخ دلار بر حامل‌های انرژی و حملونقل در کنار چالش‌های تامین قطعات مورد نیاز کارخانه‌‌های فولادی در کشور، از جمله زیان‌های به وجود آمده در محصولات آهنی با افزایش نرخ دلار است. بنابراین برای ایجاد ثبات در بازار آهن و تاثیر مثبت آن در صنعت ساختمان‌سازی کشور، باید اجازه داد تا قیمت محصولات فولادی بر اساس نرخ جهانی تعیین شود.
سوالات متداول
راههای عرضه محصولات فولادی به قیمت مناسب چیست؟
برای اینکه بتوان به بازار آهن رونق دوبارهای بخشید، گام نخست خودداری دولت از تعیین نرخ دستوری محصولات فولادی است. بنابراین بهترین راه این است که نرخ محصولات فولادی بر اساس نرخ جهانی تعیین شود تا تولیدکننده، فروشنده و خریدار بتوانند با فراغ بال به معامله در بازار آهن بپردازند.
تاثیر قیمت دلار بر بازار آهن چگونه است؟
با توجه به محاسبه قیمت آهن و فولاد بر اساس نرخ جهانی دلار می‌توان اشاره کرد که با افزایش دلار، نرخ محصولات فولادی نیز افزایش پیدا می‌کند.
نظرات بسته شده است.