تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین در چه وضعیتی قرار دارد؟ به نظر می‌رسد تا پیش از جنگ روسیه و اوکراین، بیشترین تجارت آهن و فولاد اوکراین با کشور چین بوده است. اگرچه در حال حاضر روزنه‌های تجاری بین این دو کشور با گره‌های متفاوتی مواجه شده است اما در صورت امن شدن کریدور دریایی اوکراین، افزایش چشمگیری به خود خواهد گرفت. با این حال، برخی از شرکتهای چینی در همین وضعیت جنگی اوکراین، دست به سرمایه‌گذاری در صنعت آهن و فولاد این کشور زده‌اند. در این گزارش به موضوع آمار تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین می‌پردازیم. برای خواندن ادامه مطلب، مجله کارآهن را دنبال کنید.
تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین
قبل از شروع جنگ تمام عیار، چین شریک تجاری اصلی اوکراین بود. به دلیل از بین رفتن زنجیره‌های تامین آشنا و تغییرات لجستیک، کشورهای اروپایی به بازارهای اصلی صادرات اوکراین تبدیل شده‌اند اما واردات از چین همچنان تراز تجاری این کشور را به خود اختصاص داده است.
راه‌اندازی کریدور دریایی و بازگشایی بنادر اودسا بزرگ، فرصت‌هایی را برای صادرکنندگان آهن و فولاد اوکراینی ایجاد می‌کند تا به بازار آشنای چین، هرچند با حجم کمتر، به دلیل کاهش تولید داخلی بازگردند. بنابراین با امن شدن کریدور دریایی، می‌توان امیدوار بود که تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین رونقی دوباره پیدا کند.
بیشتر بخوانید: صادرات ۹۰.۳ میلیون تنی فولاد چین | افزایش سهم کوره‌های قوس الکتریکی در تولید فولاد
چین اصلی‌ترین شریک تجاری اوکراین است
در سال ۲۰۲۱، چین شریک تجاری اصلی اوکراین بود و حجم مبادلات تجاری بین این کشورها بالغ بر ۱۹ میلیارد دلار بود. به دلیل جنگ و سایر جریانات کالا و مسیرهای لجستیکی، وضعیت تغییر کرده است. بر اساس گزارش سرویس گمرک دولتی اوکراین (SCSU)، در سال ۲۰۲۳، کشور چین پس از لهستان (۴.۷۵ میلیارد دلار) و رومانی (۳.۸ میلیارد دلار) از نظر صادرات اوکراین (۲.۴ میلیارد دلار) در جایگاه سوم قرار دارد. در مقایسه با سال ۲۰۲۲، چین یک رتبه بالاتر از ترکیه (۲.۳۷ میلیارد دلار) رفته است.
در عین حال، چین با ۱۰.۴ میلیارد دلار (۱۶.۴ درصد از کل) در بین تامین‌کنندگان واردات در سال ۲۰۲۳ پیشتاز است. پس از آن لهستان (۱۰ درصد) و آلمان (۸ درصد) به ترتیب با ۶.۶ میلیارد دلار و ۴.۹ میلیارد دلار قرار دارند.
جنگ میان اوکراین و روسیه، چه تاثیری بر تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین گذاشته است. به دلیل جنگ، صادرات اوکراین به چین در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ از نظر حجمی ۷۱ درصد کاهش یافت؛ در حالی که واردات از چین تنها ۱۱ درصد کاهش یافت. در سال ۲۰۲۲، محموله‌های چینی به اوکراین به دلیل مشکلات لجستیکی ۸۰۰ هزار تن کاهش یافت اما این روند تا حدود زیادی در سال ۲۰۲۳ بهبود یافت.
صادرات اوکراین به چین تقریبا ۷۰ درصد کاهش یافت؛ در حالی که واردات اوکراین از چین تقریبا در سطح قبل از جنگ باقی مانده است. به طور مطلق، چین صادرات خود را تقریبا ۱.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش داد.
ساختار تجارت بین اوکراین و چین از نظر فیزیکی نشان می‌دهد که چین بیشتر سنگ آهن، ذرت، روغن آفتابگردان، کنجاله و سایر محصولات کشاورزی صادر می‌کند. اوکراین به طور سنتی کالاها، ماشین‌آلات و تجهیزات مصرفی و صنعتی را از چین وارد می‌نماید.
محدودیت اوکراین برای صادرات آهن و فولاد
در ادامه بررسی موضوع تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین، به محدودیت‌های پیش روی اوکراین در زمینه صادرات محصولات فولادی می‌پردازیم. به دلیل مشکلات لجستیکی، اوکراین در توانایی خود برای صادرات آهن و فولاد به چین محدود است. به گزارش سرویس گمرک دولتی، ذخایر آهن و فولاد اوکراین به این کشور از نظر فیزیکی با ۶۸ درصد کاهش سالانه به ۱.۴ میلیون تن، از نظر پولی با ۷۸ درصد نسبت به سال قبل به ۹۴.۶ میلیون دلار کاهش یافت.
چین به نوبه خود موفق شد عرضه محصولات فولادی به بازار اوکراین را در سال گذشته افزایش دهد. واردات فولاد چین به اوکراین در سال ۲۰۲۳ با ۲.۱ برابر افزایش به ۲۰۴ هزار تن، از نظر پولی، ۸۲ درصد در سال به ۳۲۷ میلیون دلار رسیده است. این روند در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ کاهش داشت که به ترتیب با ۶۱ درصد سالانه به ۹۹۰۰۰ تن و ۵۰ درصد در سالبه ۱۸۰ میلیون دلار رسید.
در پایان سال گذشته، ۲۶ درصد از واردات فولاد اوکراین از چین تامین می‌شد. این آمار بیشتر از سهم نزدیکترین همسایه خود یعنی لهستان (۹.۱ درصد) و کمتر از سهم ترکیه (۳۹ درصد) است. بنابراین تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین بستگی به شرایط مختلف دارد.
چالش‌های صادرات آهن و فولاد اوکراین به چین
در ادامه بررسی موضوع تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین، به چالش‌هایصادرات آهن و فولاد اوکراین به چین می‌پردازیم. صادرات آهن و فولاد اوکراین به چین با لیست بسیار محدودی از محصولات ارائه می‌شود. صنعت قدرتمند فولاد چین، قیمت‌های داخلی پایین، لجستیک گران و حمایت دولت از این صنایع، عرضه محصولات فولادی نهایی از اوکراین را عملا غیر ممکن می‌کند. بنابراین، شرکتهای اوکراینی مواد اولیه را به چین عرضه می‌کنند.
چه قبل از جنگ و چه در حال حاضر، بیشترین کالای صادراتی اوکراین به چین، سنگ آهن است. با این حال، به دلیل جنگ و مشکلات لجستیکی ناشی از آن، عرضه سنگ آهن اوکراین به ۱.۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ کاهش یافت. در سال ۲۰۲۱ یعنی مدتی قبل از جنگ، صادرات سنگ آهن به چین ۱۸.۵ میلیون تن بود.
اوکراین در سال ۲۰۲۲ محصولات نیمه تمام آهن خام، فروآلیاژ و فولاد را به چین عرضه کرد. این محموله در ژانویه تا فوریه قبل از محاصره بنادر دریایی تحویل داده شد. در سال گذشته تا کنون به غیر از محموله فروآلیاژ (۲.۴ هزار تن) محصولات فولادی جدیدی ارسال نشده است.
در سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳، محموله‌های کوچکی از محصولات فولادی تمام شده (میلگرد معمولی و میلگردها آلیاژی، مقاطع شکل‌دار مقاوم در برابر خوردگی و لوله‌های بدون درز) تا ۱۰۰ تن به چین صادر شده بود.
مشکل اصلی در صادرات محصولات آهن و فولاد اوکراین به چین، لجستیک است. سال گذشته پس از افتتاح کریدور دریایی، عرضه سنگ آهن به چین به میزان ۱.۴ میلیون تن امکان‌پذیر شد. بر اساس گفته برخی منابع، اولین محموله اوکراین به چین در اوایل سپتامبر ۲۰۲۳ انجام شد. در آن زمان کشتی فله بر Ying Hao 01 با وزن مرده ۷۵ هزار تن بندر Pivdennyi را ترک کرد.
افتتاح این کریدور به شرکتهای معدنی اوکراین اجازه داد تا به حجم قابل توجهی از صادرات سنگ معدن (۱.۳ میلیون تن در دسامبر ۲۰۲۳) از طریق دریا دست پیدا کنند. تا پایان سه ماهه اول، شرکتهای آهن و فولاد اوکراین ممکن است ۲ تا ۳ میلیون تن سنگ آهن در ماه صادر نمایند. پس تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین، بستگی مستقیم به راه‌اندازی کریدور امن دریایی دارد.
عوامل بازدارنده برای صادرات سنگ آهن از طریق بنادر اودسا بزرگ، عملکرد و ایمنی کلی کریدور دریایی، ظرفیت توان عملیاتی زیرساخت‌های راه آهن و وضعیت قیمت در بازار جهانی سنگ آهن است. افزایش خطرات مسیرهای صادراتی از طریق دریای سرخ نیز یکی دیگر از مشکلات پیش رو است که توسط حوثی‌های یمنی مسدود شد.
بیشتر بخوانید: افزایش تجارت جهانی سنگ آهن | رشد مصرف جهانی سنگ آهن
آمار واردات ورق‌های روکش‌دار چین به اوکراین
در ادامه بررسی موضوع تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین، به آمار ورق‌های روکش‌دار چین به اوکراین می‌پردازیم. محصول اصلی صادرات فولاد چین به اوکراین، ورق‌های پوشش داده شده است. محموله‌های آن‌ها بین سال‌های قبل از جنگ ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ با ۴۰ درصد کاهش به ۱۱۰۰۰۰ تن رسید. با این حال، بهبود جزئی اقتصاد اوکراین منجر به دو برابر شدن محموله‌ها در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۲ شد.
به گفته متیپول، ورق‌های روکش‌دار چینی از نظر مصرف، پیشرو بازار هستند. در سال ۲۰۲۳، سهم این محصولات در به ۳۴ درصد (+ ۸۷ درصد به صورت سالانه در واحد تن) رسید. اگر تعرفه‌های ضد دامپینگ در سپتامبر ۲۰۲۳ وضع نمی‌شد، این رقم می توانست حتی بیشتر هم باشد.
سهم ورق‌های روکش‌دار چینی در سال ۲۰۲۴ نه تنها به دلیل محدودیت‌های تجاری، بلکه به دلیل افزایش تولید داخلی کاهش می‌یابد. سال گذشته، تولیدکننده جدیدی از فولاد گالوانیزه پلی استیل با پوشش پلیمری به ظرفیت تولید سالانه ۱۰۰ هزار تن در اوکراین رونمایی شد.
از دیگر محصولات قابل توجه فولاد چین در بازار اوکراین می‌توان به HRC & Plas اشاره کرد که عرضه آن در سال گذشته نسبت به سال ۲۰۲۱، ۳۵ برابر تا ۱۲ هزار تن و لوله فولادی با ۲.۵ برابر افزایش تا ۴۳ هزار تن افزایش یافت. واردات لوله فولادی حتی با وجود محدودیت‌های تجاری ایجاد شده در حال رشد است.
مدیر عامل انجمن Ukrtruboprom، خاطرنشان می‌کند که محصولات لوله فولادی چینی به سادگی بازار اوکراین را هم در بخش خصوصی و هم در مناقصه شرکتهای دولتی پر کرده است. بنابراین تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین در زمینه ورود شرکتهای چینی به این کشور برای سرمایه‌گذاری، وضعیت امیدوارکننده‌ای دارد.
پلتفرم Prozorro Ukrhazvydobuvannya متعلق به دولت اوکراین، ۲۳ مناقصه برای خرید لوله‌های پوششی در سال ۲۰۲۳ برگزار کرد. واسط چینی Vorex در ۱۷ مناقصه از ۲۳ مناقصه شرکت کرد که در نتیجه ۱۱ قرارداد تامین به مبلغ ۱۰۰.۵ میلیون دلار منعقد شد. فقط برای لوله‌های پوششی در سال ۲۰۲۳، سهم قراردادهای منعقد شده با تامین‌کننده واسطه لوله از چین (وورکس) از ارزش کل مناقصه‌های تکمیل شده با مشارکت آن ۵۹ درصد بوده است.
ایجاد پلتفرم کاملا اوکراینی «ساخت اوکراین» با گفتگوی مستقیم دائمی بین دولت و بخش صنعت، پشتیبانی از تولیدکنندگان اوکراینی را فراهم می‌کند و سیاست شرکت‌ها و مناقصه‌های دولتی را تغییر می‌دهد.
چشم‌انداز تجارت چین و اوکراین
در ادامه بررسی موضوع تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین، به چشم‌انداز تجارت چین و اوکراین می‌پردازیم. به دلیل تولید داخلی ناکافی و لجستیک گران، اوکراین توانایی افزایش صادرات آهن خام و محصولات نیمه تمام به چین را ندارد. اما با امنیت کافی کریدور دریایی، این کشور می‌تواند ذخایر سنگ معدن را افزایش دهد.
در حال حاضر، پیش‌بینی پویایی تقاضا برای سنگ آهن در چین دشوار است. به عنوان مثال، پیش‌بینی‌ها برای تولید و مصرف فولاد در چین طی سال جاری معلوم نیست: پویایی تا حد زیادی به بهبود بخش املاک و مستغلات و اقدامات محرک دولت چین بستگی دارد.
نشانه‌های زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه واردات سنگ معدن ممکن است در سال ۲۰۲۴ اندکی کاهش یابد. تقاضا برای سنگ آهن نیز ممکن است به دلیل کاهش احتمالی تولید آهن خام به دلیل الزامات مقامات PRC برای کاهش انتشار کربن کاهش یابد. علاوه بر این، رشد اقتصادی در اوکراین احتمالا کمتر خواهد بود. در حال حاضر رشد اقتصادی اوکراین در محدوده ۴.۵ تا ۴.۷ درصد (۵.۲ درصد در سال ۲۰۲۳) تخمین زده می‌شود.
عرضه سنگ آهن اوکراین به بازار چین حتی قبل از جنگ سهم ناچیزی از بازار چین را اشغال می‌کرد و اکنون حتی کمتر از این مقدار است. در سال ۲۰۲۳، چین واردات سنگ معدن خود را ۶.۶ درصد در سال افزایش داد و به ۱.۱۷۹ میلیارد تن رساند. در حالی که تولید فولاد با ۰.۶ درصد افزایش در سالبه ۱.۰۱۹ میلیارد تن رسید.
با این حال، اوکراین ممکن است صادرات به بازار سنگ آهن چین را افزایش دهد. در حال حاضر، چین یک بازار بزرگ و امیدوارکننده برای فروش محصولات معدنی اوکراین است اما این چشم‌انداز تنها با بهره‌برداری پایدار و ایمن از کریدور دریایی رخ می‌دهد.
کلام آخر
در این مقاله بررسی موضوع تجارت آهن و فولاد چین و اوکراین پرداختیم. تا پیش از جنگ بین روسیه و اوکراین، وضعیت مطلوبی در زمینه تجارت آهن و فولاد میان چین و اوکراین در جریان بود اما با شروع جنگ و به خطر افتادن کریدورهای دریایی، ریسک توسعه تجارت بین این دو کشور بیشتر شده است. با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند با راه‌اندازی کریدور امن دریایی، اوکراین می‌تواند وضعیت تجارت خود با چین را توسعه دهد.