مهم‌ترین وظیفه خاموت (stirrup)، ایجاد مقاومت در برابر نیروهای کششی، خمشی، پیچشی و برشی سازه است که بر آرماتور طولی اعمال میشود. خاموت‌ها همان میلگرد عرضی آجدار (و گاهی میلگرد ساده) مورد استفاده در سازه هستند که در دو نوع حلقه باز و حلقه بسته به مرحله تولید می‌رسند. در این مقاله قصد داریم تا درباره انواع خاموت، نحوه ساخت، اتصال و مقررات اجرای آن صحبت کنیم.
خاموت چیست؟
وقتی درباره خاموت حرف می‌زنیم، منظور میلگرد عرضی مورد استفاده در تیر، ستون و فونداسیون است که عمدتا وظیفه پایدارسازی و ایجاد مقاومت در میلگرد یا آرماتور طولی سازه را برعهده دارد. مهم‌ترین مزیت استفاده از خاموت در سازه ساختمانی، مقاومت در برابر نیروهای کششی، خمشی، برشی و پیچشی است.
مشخصات فنی انواع خاموت
| جدول مشخصات انواع خاموت | |
| نوع خاموت | مشخصات کلی |
| حلقه بسته | دارای حلقه بسته / خنثی کردن نیروهای خمشی تیر و ستون |
| حلقه باز | دارای حلقه باز و ظاهر U و L / خنثی کردن نیروهای برشی |
| خاموت‌های مارپیچی | دارای شکل ظاهری دایره‌ای و مارپیچی / تولید به وسیله دستگاه CNC |
| خاموت معمولی | شکل ظاهری حلزونی / تولید به روش دستی و دستگاه CNC |
| خاموت سلولار | پیشرفته‌ترین نوع خاموت/ خم حلقه بسته / تولید با دستگاه Pi-Systems |
| خاموت ربات | دارای ظاهر مربع در گوشه / تولید به وسیله دستگاه CNC / شبیه به خاموت مارپیچ |
| خاموت سنتی | خاموت ساده / دارای حلقه به زاویه ۹۰ درجه / تولید به روش دستی |
| خاموت مهندسی | دارای خم حلقه ۴۵ و ۱۳۵ درجه/ شبیه به خاموت ساده |
بیشتر بخوانید: میلگرد تقویتی چیست؟ + ویژگی‌ها و ۳ کاربرد اصل
نحوه ساخت خاموت
- ساخت خاموت به دو روش دستی و اتوماتیک انجام میشود.
- از میلگرد آجدار و ساده در ساخت خاموت استفاده می شود.
- روش دستی از طریق دستگاه خاموت زن صورت می‌گیرد.
- روش اتوماتیک با استفاده از دستگاه Pi-System تحقق می‌یابد.
ساخت خاموت دایره
در خاموت دایره‌ای، ۴ عدد خم ۱۳۵ درجه وجود دارد. با این حال، فرمول ساخت خاموت دایره به شرح زیر است:
- [۲πr + ( 2nos × طول قلاب ) – (۲ nos × قلاب خم )]
سایز میلگرد خاموت
انواع سایز میلگرد خاموت آجدار یا در مواردی ساده عبارتند از:
- میلگرد در سایز ۶ میلیمتر
- میلگرد در سایز ۸ میلیمتر
- میلگرد در سایز ۱۰ میلیمتر
- میلگرد در سایز ۱۲ میلیمتر
انواع خاموت
انواع خاموت به ۳ دسته تقسیمبندی میشود که عبارتند از:
- خاموت از نظر ظاهری
- خاموت از نظر نحوه تولید
- خاموت از نظر خم حلقه
انواع خاموت از نظر ظاهری
خاموت‌ها به صورت کلی به شکل U و L (یا رکابی) طراحی و تولید میشوند که برای هر کدام اشکال هندسی مختلفی مانند مربع، مستطیل، دایره و چند ضلعی در نظر می‌گیرند. با این حال شکل نهایی انواع خاموت عبارتند از:
۱- حلقه (تنگ) بسته
- حلقه خم شده آن بسته است.
- وظیفه خنثی کردن نیروهای خمشی تیر و ستون را برعهده دارد.
۲- حلقه (تنگ) باز
- حلقه خم شده آن باز است.
- ظاهر آن به شکل U و L است.
- در انواع خاموت حلقه باز قلاب (تک شاخه)، رکابی (دو شاخه) و چند شاخه تقسیم میشود.
- وظیفه خنثی کردن نیروهای برشی را برعهده دارد.
انواع خاموت از نظر نحوه تولید
۱- خاموت‌های مارپیچی
- شکل ظاهری دایره‌ای و مارپیچی دارد.
- از آرماتور طولی برای تولید آن استفاده میشود.
- با استفاده از دستگاه CNC تولید میشود.
۲- خاموت‌های معمولی
- دارای شکل ظاهری حلزونی است.
- از آرماتور عرضی برای تولید آن استفاده میشود.
- با استفاده از روش دستی و دستگاه CNC تولید می‌گردد.
۳- خاموت سلولار
- یکی از پیشرفته‌ترین انواع خاموت است.
- خم خلقه در این نوع خاموت بسته است.
- برای تولید این خاموت از آرماتور عرضی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- مقاومت بالایی از خود در برابر نیروی زلزله ایجاد می‌کند.
- به صورت اتوماتیک (Pi-Systems) و با استفاده از دستگاه خاموت زن تولید میشود.
۴- خاموت‌های ربات
- ظاهری مربع در گوشه این نوع خاموت وجود دارد.
- از آرماتور عرضی برای تولید این خاموت استفاده می‌گردد.
- از طریق دستگاه CNC تولید میشود.
- شبیه به خاموت مارپیچ است.
انواع خاموت از نظر خم حلقه
۱- خاموت‌های سنتی
- همان خاموت ساده است.
- خم حلقه این نوع از انواع خاموت دارای زاویه ۹۰ درجه است.
- به روش دستی ساخته میشود.
۲- خاموت‌های مهندسی
- از آرماتور عرضه در ساخت این خاموت استفاده میشود.
- زاویه خم حلقه در خاموت مهندسی، ۴۵ و ۱۳۵ درجه است.
- شباهت زیادی به خاموت ساده دارد.
خواص انواع خاموت
خاموت‌ها دارای خواص فیزیکی و شیمیایی خاصی هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد در فرایند اتصال و چسباندن بسیار موثر عمل کنند. مهم‌ترین خواص خاموت‌ها عبارتند از:
- چسبندگی بالا (Adhesion)
- مقاومت مکانیکی خوب (Mechanical strength)
- مقاومت شیمیایی مناسب (Chemical resistance)
بیشتر بخوانید: میلگرد رکابی چیست و چه کاربردی دارد؟
کاربرد انواع خاموت
هدف از بکارگیری خاموت در سازه، جلوگیری از اثرگذاری نیروهای برشی، پیچشی، خمشی میلگرد به همراه حذف امکان ترک خوردگی و در نتیجه مقاوم سازی آرماتورهای طولی است. با این حال مهم‌ترین کاربردهای انواع خاموت عبارتند از:
- فونداسیون
- ستون
- سقف (تیر)
انواع خاموت فونداسیون
- خاموت مهندسی
- خاموت معمولی
- خاموت ربات
- خاموت مارپیچ
- خاموت سلولار
- خاموت سنتی
اندازه خاموت در پی
خاموت پی یا فونداسیون که با نام خاموت ریشه ستون شناخته میشود، در اندازه ۳۰ سانتی‌متر طراحی و تولید می‌گردد.
انواع خاموت گذاری ستون
همانطور که پیشتر گفتیم، انواع خاموت بر اساس شکل ظاهری، نحوه تولید و خم حلقه به ۸ دسته تقسیمبندی میشود که این دسته‌بندی، برای خاموت ستون نیز صادق است.
اندازه خاموت ستون
به طور معمول برای خاموت ستون در راستای کاهش اثرات کمانش میلگرد اصلی سازه و و مقابله با نیروهای پیچشی و برشی، از میلگردهای به قطر ۶ میلیمتر استفاده میشود.
انواع سایز خاموت
- خاموت سایز ۱۵×۱۵
- خاموت سایز ۲۵×۲۵
- خاموت سایز ۳۰×۳۰
- خاموت سایز ۴۰×۴۰
جدول وزن انواع خاموت
در جدول زیر به وزن انواع خاموت بر اساس سایز میلگرد اشاره می‌کنیم:
| جدول وزن انواع خاموت | ||
| انواع خاموت بر اساس سایز (میلیمتر) | سایز میلگرد (میلیمتر) | وزن (کیلوگرم) |
| ۱۵×۱۵ | ۸ | ۱ |
| ۱۵×۱۵ | ۱۰ | ۱ |
| ۲۵×۲۵ | ۸ | ۱ |
| ۲۵×۲۵ | ۱۰ | ۱.۸ |
| ۳۰×۳۰ | ۸ | ۱ |
| ۳۰×۳۰ | ۱۰ | ۱.۲۵ |
| ۴۰×۴۰ | ۸ | ۱.۶ |
| ۴۰×۴۰ | ۱۰ | ۱.۶ |
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره وزن انواع خاموت، با کارشناسان ما در وب سایت کارآهن تماس (۶۷۱۴۵-۰۲۱) بگیرید. گروه کارشناسان متخصص ما آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان هستند.
نحوه اتصال خاموت به میلگرد
- سیم مفتول بهترین محصول برای اتصال خاموت عرضی به آرماتور طولی است.
- بر اساس استاندارد ملی ایران، ضخامت سیم مفتول باید ۱.۵ تا ۲ میلیمتر باشد.
- اتصال خاموت به آرماتور، از طریق گره پشت گردنی، لغزان و صلیبی انجام میشود.
- هر کدام از گره‌ها به دو روش ساده و دوبل می‌توانند، انواع خاموت را به آرماتور طولی متصل کنند.
- در مواردی که نیاز به استحکام بالا نباشد، بهتر است از روش یا گره لغزان استفاده کرد.
- در صورتی که بین خاموت و میلگرد اصلی (طولی) فاصله کمی وجود داشته باشد، توصیه می‌کنیم از گره صلیبی استفاده کنید.
- برای اتصال خاموت به ستون و تیر بتنی، توصیه اکید است که از گره پشت گردنی بهره گرفته شود.
ضوابط خاموت گذاری
۱- قبل از اعمال انواع خاموت، سطح مورد نظر باید کاملا تمیز، خشک و بدون آلودگی باشد.
۲- قبل از خاموت‌گذاری، سطح مورد نظر باید آماده شده و تراشیده شود.از روش‌های مکانیکی مانند سنگ زنی، برای این منظور استفاده میشود.
۳- خاموت مورد نیاز باید بر اساس عواملی مانند مقاومت مکانیکی، استحکام شکست، انعطاف‌پذیری، ویسکوزیته و مقاومت در برابر عوامل شیمیایی انتخاب شود.
۴- قطر ستون برای اجرای خاموت، ۴۵۰ میلیمتر است.
۵- استاندارد مورد استفاده در ساخت میلگرد خاموت شامل استانداردهای ASTM A615، BS4449 و ACI 318 میشود.
فرق تنگ و خاموت
تَنگ به حلقه خاموت گفته میشود که در انواع باز و بسته مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از تنگ باعث میشود که میلگردهای اصلی بتوانند در برابر نیروهای بیرونی سازه، مقاومت کافی داشته باشند. با این حال، وقتی پای نیروهای فشاری اعمال شده بر ستون به میان می‌آید، خاموت با نام تنگ نام‌گذاری میشود.
قیمت انواع خاموت
قیمت خاموت همانند قیمت میلگرد، بر اساس کاربرد، سایز میلگرد، قیمت مواد اولیه، انرژی، حمل و نقل، دلار و میزان عرضه و تقاضا تعیین میشود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره قیمت انواع میلگرد خاموت، به وب سایت کارآهن مراجعه کنید.
کلام آخر
در این مقاله به موضوع انواع خاموت و کاربردهای آن پرداختیم. مواد اولیه ساخت خاموت، همان میلگرد سایز ۶ تا ۱۲ میلیمتر است که به دو روش حلقه باز و حلقه بسته، به آرماتور طولی ستون، تیر و فونداسیون متصل میشود. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر درباره خاموت و انواع آن هستید، با کارشناسان ما در وب سایت کارآهن تماس بگیرید.
سوالات متداول
برای ساخت خاموت بیشتر از میلگرد آجدار استفاده میشود اما گاهی نیز میلگرد ساده نیز در این زمینه کاربرد دارد.
سایز میلگرد مورد استفاده در خاموت، بین ۶ تا ۱۲ میلیمتر است.
خاموت یک میلگرد عرضی است که به آرماتور طولی ستون، تیر (سقف) و فونداسیون گره زده میشود.
گره خاموت، وظیفه اتصال خاموت به میلگرد اصلی (آرماتور طولی) را برعهده دارد که در ۳ نوع لغزشی، پشت گردنی و صلیبی تقسیمبندی میشود.
خاموت‌ها بر اساس شکل ظاهری به دو نوع حلقه بسته و حلقه باز، از نظر تولید به خاموت معمولی، مارپیچ، سلولار و ربات و از نظر خم حلقه به خاموت مهندسی سنتی یا ساده تقسیمبندی میشود.
خاموت سلولار.