دال بتنی چیست؟ انواع دال بتنی کدام است؟ دال بتنی یک اسلب مسطح و یکپارچه است که برای افزایش مقاومت سازه در برابر انواع بار، نیروی کششی و خمشی مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع دال در انواع مختلفی تولید میشود که از جمله پرکاربردترین آن‌ها میتوان به دال فونداسیون، تخت و مجوف اشاره کرد. مهمترین کاربردهای دال بتنی شامل ساختمانهای مسکونی، تجاری و صنعتی، کف جاده‌ها، پارکینگ‌ها، پیاده‌روها، عرشه پل، سقف و… است. در این مقاله قصد داریم به این پرسش‌ها پاسخ بدهیم که دال بتنی چیست و سقف دال بتنی چیست. برای خواندن ادامه مطلب، مجله کارآهن را دنبال کنید
دال بتنی چیست؟
دال بتنی یا اسلب بتنی یک عنصر ساختاری مسطح و افقی ساخته شده از ترکیب بتن و آرماتور است که معمولا به عنوان پایه (فونداسیون) یا سیستم‌های کف‌سازی و سقف در صنعت ساختمان استفاده میشود. این محصول یک سطح جامد و صاف را فراهم می‌کند که میتوان سازه‌ها را بر روی آن ساخت. دال‌های بتنی به دلیل استحکام و دوام بالا به طور گسترده در ساخت‌و‌سازهای مسکونی، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند.
بیشتر بخوانید: بتن اکسپوز چیست؟ مدرنیته و زیبایی در معماری با بتن اکسپوز
کاربرد دال بتنی چیست؟
- فونداسیون (پی) ساختمان‌ها و سیستم‌های کف در سازه‌های مسکونی، تجاری و صنعتی
- ساخت سقف ساختمان
- کف‌سازی در انبارها، کارخانه‌ها، گاراژها و سایر مناطق پرتردد
- مسیرهای عبور و مرور؛ مانند پیاده رو
- پاسیو، بالکن و عرشه پل
- زمین‌های ورزشی و مناطق تفریحی
- پارکینگ‌ها و سازه‌های بتنی پارکینگ
- سطوح صنعتی و کشاورزی مانند باراندازها و کف انبارها
نحوه ساخت دال بتنی
اگر به دنبال یافتن پاسخ مناسب درباره این پرسش‌ها که دال بتنی چیست و سقف دال بتنی چیست، هستید، حتما ادامه مطلب را دنبال کنید. در ادامه این مقاله قصد داریم تا به روند ساخت دال بتنی اشاره کنیم:
آمادهسازی محل: با آمادهسازی محل ساخت دال بتنی شروع کنید. این فرایند شامل پاکسازی منطقه از هرگونه مانع، پوشش گیاهی یا زباله است.
نصب قالب: قالب چوبی یا فلزی را در محل مورد نظر نصب کنید. این نوع قالب وظیفه نگهداشتن بتن در جای خود تا زمان گیرش نهایی را برعهده دارد.
نصب آرماتورها: آرماتورها (شبکه میلگرد) را در داخل قالب نصب کنید. بر اساس مشخصات طراحی و مهندسی و با در نظر گرفتن عواملی مانند بارهای پیش بینی شده و الزامات سازهای، این محصول در داخل قالب قرار میگیرد.
ریختن و تسطیح بتن: بتن را در قالب بریزید. در حین ریختن بتن، کارگران برای پخش و تراز کردن بتن باید از ابزارهایی مانند بیل، چنگک، ماله و… استفاده کنند.
تکمیل سطح: هنگامی که بتن تراز شد، عملیات تکمیل برای دستیابی به سطحی صاف و یکدست انجام میشود. این فرایند ممکن است به واسطه ابزارهایی مانند ماله کشی برقی و… صورت پذیرد. همچنین میتوان لبه‌های دال بتنی را با استفاده از ابزارهای تخصصی صاف و صیقلی کرد.
عمل‌آوری: پس از اتمام مراحل بالا و برای ایجاد استحکام و دوام، دال بتنی تحت فرآیند پخت یا عمل‌آوری قرار میگیرد. عمل‌آوری شامل حفظ رطوبت و شرایط دمایی کافی برای تسهیل هیدراتاسیون مناسب سیمان است. در این فرایند نیاز به پوشاندن دال با ورق‌های پلاستیکی وجود دارد.
حذف قالب: زمانی که دال بتنی مقاومت کافی را به دست آورد، معمولا پس از چند روز، قالب را از بتن جدا میکنند. زمان حذف قالب میتواند بسته به عواملی مانند شرایط آب و هوایی و مخلوط بتن متفاوت باشد.
تکمیل و محافظت نهایی: پس از برداشتن قالب، میتوان اقدامات لازم حفاظتی (مانند پر کردن عیوب سطح جزئی، استفاده از درزگیرهای سطح، یا افزودن پوشش‌هایی برای بهبود ظاهر یا محافظت در برابر سایش و لکه) را بر روی سطح دال بتنی انجام داد.
انواع دال بتنی
در ادامه شما را با انواع دال بتنی آشنا خواهیم کرد:
۱- دال تخت
این دال رایج‌ترین نوع دال بتنی است که در ساخت و سازهای مسکونی استفاده میشود. دال تخت به طور مستقیم بر روی زمین ساخته شده و به عنوان پایه و کف ساختمان نقش‌آفرینی می‌کند. این نوع دال بتنی اغلب با آرماتورهای فولادی به جهت کنترل ترک خوردگی ساخته و نصب می‌گردند.
۲- دال تیرچه دار
دال بتنی تیرچه دار، یک سیستم سازهای است که تیرهای بتن آرمه را با دال بتنی ترکیب می‌کند. این روش ساخت و ساز معمولا در ساختمانهایی استفاده میشود که باید دهانههای طولانی‌تر یا بارهای سنگین‌تری را تحمل کند. در مقایسه با یک دال تخت، استحکام و ظرفیت تحمل بار بیشتری دارد.
مهمترین مزیت‌های دال بتنی تیرچه دار عبارتند از
- افزایش ظرفیت باربری
- انعطاف‌پذیری در طراحی
- یکپارچگی سازهای پیشرفته (جلوگیری از ارتعاشات بیش از حد)
- امکان نصب و پنهان کردن سیستم های برق، لوله کشی و HVAC
- نصب سریع
- کاهش کار و زمان ساخت در محل
۳- دال مشبک
دال بتنی مشبک به نوعی از دال بتن آرمه اطلاق میشود که از شبکه‌های فولادی (آرماتور) یا مش‌های تقویت کننده به عنوان بخشی از ساخت خود استفاده می‌کند. هدف از افزودن مش، افزایش یکپارچگی سازه و استحکام دال به همراه ایجاد تقویت در برابر نیروهای کششی است.
توری فولادی مورد استفاده در دال بتنی مشبک معمولا از میلگردهای جوش داده شده است که به صورت شبکه‌ای ساخته می‌گردد. متداول‌ترین شبکه مورد استفاده برای دال‌های بتنی به عنوان مشبک تقویت کننده یا مشبک میلگرد شناخته میشود.
۴- دال عرشه فولادی
دال بتنی عرشه فولادی که به دو نوع دال عرشه فولادی ساده و مرکب تقسیمبندی میشود، نوعی سیستم ساختمانی است که یک دال بتن مسلح را با یک عرشه فولادی ترکیب می‌کند. این نوع دال در ساختمانهای چند طبقه، سازه‌های تجاری و پل‌ها مورد استفاده قرار میگیرد.
اجزای اصلی دال بتنی عرشه فولادی عبارتند از:
عرشه فولادی: عرشه فولادی از ورق آجدار فولادی ساخته میشود. این نوع ورق‌ها عمود بر جهت تیرهای بتنی یا تیرهای نگهدارنده دال‌ها قرار میگیرند. پانل‌های عرشه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند بارهای ساختمانی را به خوبی تحمل کنند.
آرماتور: آرماتورها در بالای عرشه فولادی قرار میگیرند. آن‌ها وظیفه تامین توزیع یکنواخت بار و استحکام دال بتنی را برعهده دارند.
دال بتنی: هنگامی که عرشه فولادی و میلگرد در جای خود قرار گرفتند، بتن بر روی عرشه فولادی ریخته میشود. بتن مورد استفاده معمولا به شکل بتن خود متراکم یا بتن سیال است تا جریان بهینه و اتصال با عرشه فولادی و آرماتور را تضمین کند. سپس بتن سخت شده و یک ساختار کامپوزیت جامد با عرشه فولادی تشکیل می‌دهد.
مزایای استفاده از سیستم دال بتنی عرشه فولادی عبارتند از:
- امکان ساخت سریع‌تر در مقایسه با روش‌های سنتی
- کارایی سازه (ترکیب فولاد و بتن ساختاری بسیار کارآمد و سبک به وجود میآورد)
- افزایش ظرفیت باربری
- سختی و مقاومت در برابر آتش
- انعطاف‌پذیری بالا (برای سیستم لوله کشی، برقی و…)
- امکان طراحی مختلف مانند دهانههای طولانی و کاهش ضخامت کف
۵- دال پیش ساخته
دال بتنی پیش ساخته در خارج از محل و در یک محیط کنترل شده (کارخانه) تولید میشود. این نوع دال‌های پیش ساخته در ساخت سیستم‌های کف‌پوش، عرشه‌های سقف، سازه‌های پارکینگ، پل‌ها و… مورد استفاده قرار میگیرند.
در ادامه به برخی از جنبه‌ها و ویژگی‌های کلیدی دال‌های بتنی پیش ساخته اشاره می‌کنیم:
ساخت: دال بتنی پیش ساخته در کارخانه‌های تخصصی تولید میشوند. این کارخانه‌ها دارای شرایط کنترل شده‌ای هستند که امکان کنترل دقیق مخلوط بتن، فرآیندهای پخت و تضمین کیفیت را فراهم می‌کند. این نوع اسلب‌های بتنی اگرچه می وانند بر اساس نیاز پروژه، سفارشی‌سازی شوند اما معمولا در اندازه‌ها و شکل‌های استاندارد تولید می شوند.
انواع دال های بتنی پیش ساخته: دال بتنی پیش ساخته انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- دال توخالی: این نوع دال‌ها دارای هسته‌های توخالی و وزن سبک هستند که به صورت طولی اجرا میشوند. آن‌ها معمولا در کاربردهای کف و سقف ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند.
- دال جامد: دال بتنی پیش ساخته جامد، به واسطه وزن بالا، ظرفیت باربری زیادی دارند. آن‌ها اغلب در ساختمانهای صنعتی، پارکینگ، گاراژها و… استفاده میشوند.
- دال‌های سه راهی دوبل: دال‌های سه راهی دوتایی یا دوبل به شکل T، دارای دو فلنج باربرهستند که توسط یک شبکه افقی به هم متصل شده‌اند. آن‌ها به دلیل استحکام و دوام بالا، در ساختمانهای تجاری و سازمانی مورد استفاده قرار می گیرند.
کنترل کیفیت: دال بتنی پیش ساخته در طول ساخت تحت اقدامات کنترل کیفیت دقیق قرار میگیرد. محیط کنترل‌شده کارخانه‌های پیش‌ساخته اجازه می‌دهد تا مخلوط بتن، قرارگیری آرماتور و عمل‌آوری به صورت بهینه انجام شود.
نصب: دال‌های بتنی پیش ساخته ابتدا به محل ساخت و ساز منتقل شده و سپس با استفاده از جرثقیل یا سایر تجهیزات بالابر، در جای خود نصب میشوند. این نوع دال‌ها اغلب به واسطه استفاده از سیستم‌های اتصال ویژه، یک سیستم کف پایدار و از نظر ساختاری صُلب به وجود می‌آورند.
دال‌های بتنی پیش ساخته دارای چندین مزیت هستند که عبارتند از:
- کاهش سرعت ساخت
- کیفیت ثابت و دوام بالا
- مقاومت در برابر آتش
- نیاز کمتر به تعمیر و نگهداری
- انعطاف‌پذیری در طراحی
- هزینه بهینه
۶- دال فونداسیون
دال بتنی فونداسیون به عنوان یک پایه مسطح ثابت و تراز، وظیفه انتقال وزن سازه به خاک زیرین یا سنگ بستر را برعهده دارد. این نوع نقش مهمی در توزیع بار ساختمان و تضمین پایداری و یکپارچگی در فرایند ساخت و ساز دارد.
برخی از مهمترین ویژگی‌های دال فونداسیون عبارتند از:
- هدف: هدف اولیه دال بتنی فونداسیون ایجاد یک تکیه‌گاه محکم برای دیوارهای باربر، ستون‌ها و سایر عناصر سازهای ساختمان است.
- فرآیند ساخت: دال فونداسیون معمولا با حفاری محل به عمق و ابعاد مورد نیاز آغاز میشود. سپس بستر مورد نظر آماده و فرایند نصب آرماتور انجام می‌گردد. پس از آن بتن در منطقه حفاری شده ریخته میشود.
- ضخامت: ضخامت دال بتنی بستگی به عواملی مانند وزن سازه، شرایط خاک و… دارد. در ساخت و سازهای مسکونی، ضخامت دال به طور معمول از ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر متغیر است. برای سازه‌های تجاری و…، ممکن است به دال‌های ضخیم‌تر برای تحمل بارهای بیشتر نیاز باشد.
- آرماتوربندی: آرماتور به کنترل ترک خوردگی و بهبود ظرفیت باربری دال کمک می‌کند. آرماتورهای فولادی مانند میلگرد یا مش سیم معمولا برای افزایش مقاومت کششی دال استفاده میشوند.
- عایق کاری (عایق رطوبتی): در برخی موارد، دال‌های بتنی فونداسیون ممکن است به لایه‌های عایق رطوبتی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از زمین نیاز داشته باشند. علاوه بر این، عایق مورد نظر را میتوان در زیر دال برای ایجاد مقاومت حرارتی و رطوبتی نصب کرد.
- عمل‌آوری و کنترل رطوبت: پس از ریختن بتن و در راستای اطمینان از استحکام و دوام دال، روش‌های عمل آوری (پخت) مناسبی را به کار میگیرند. عمل‌آوری مناسب باعث جلوگیری از انقباض و ترک خوردن بتن میشود.
۷- دال وافل
دال بتنی وافل به عنوان دال آجدار یا دال شبکه‌ای، نوعی دال بتن مسلح است که شامل شبکه‌ای از آج میشود. وجود آج در این نوع دال، زمینه را برای افزایش ظرفیت تحمل بار، کاهش وزن سازه و بهبود سختی به وجود میآورد.
دال‌های بتنی وافل معمولا در ساختمانهای تجاری و صنعتی مانند ادارات، مدارس، بیمارستان‌ها، مراکز خرید و پارکینگ‌ها استفاده می شود.
برخی از ویژگی‌های کلیدی دال بتنی وافل عبارتند از:
پیکربندی آجدار: دال وافل متشکل از یک سری آج با فاصله نزدیک است که برای ایجاد یک الگوی شبکه‌ای، متقاطع میشوند. لازم به توضیح است که آج‌ها معمولا یک مقطع مربع یا مستطیل شکل را در این نوع دال تشکیل می‌دهند.
فرورفتگی بین آج: فضای خالی بین آج‌ها با استفاده از مواد پرکننده سبک مانند پلی استایرن منبسط شده (EPS) و سنگدانه‌های سبک پُر میشوند.
افزایش ظرفیت باربری: ساختار دال وافل با آج‌های به هم پیوسته، مقاومت بیشتری در برابر نیروهای خمشی ایجاد می‌کند. به همین خاطر، این نوع دال بتنی برای دهانههای بزرگ تر با قابلیت حمل بار بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند.
کنترل انحراف: پیکربندی وافل، نه تنها استحکام دال را افزایش می‌دهد بلکه انحراف و ارتعاشات را به حداقل می‌رساند.
مزایای دال بتنی وافل عبارتند از:
- کاهش وزن سازه (صرفه جویی در هزینه و افزایش کارایی فونداسیون ساختمان)
- انعطاف‌پذیری بالا (برای نصب سیستم‌های برق، لوله کشی و تهویه مطبوع)
- جذابیت بصری
۸- دال کتیبه‌ای یا قارچی
دال بتنی کتیبه ای یا قارچی، نوع دیگری از دال بتن آرمه با شکل مخروطی است که در صنعت ساختمان‌سازی، تاسیسات صنعتی، انبارها و مناطقی با ماشین آلات سنگین استفاده میشود.
مهمترین ویژگی‌های دال بتنی کتیبه ای از:
- شکل و ظاهر: اصطلاح قارچی از شکل مشخصه این نوع دال می‌آید. سطح بالایی دال کتیبه ای صاف است (شبیه به دال مسطح) اما سطح زیرین آن پهنتر و شباهت زیادی به قارچ دارد.
- فرایند ساخت: دال بتنی قارچی در محل ساخته میشوند.
- آرماتوربندی: مانند سایر دال‌های بتن آرمه، دال کتیبه‌ای نیز دارای شبکه‌ای از آرماتورهای فولادی هستند که در داخل بتن تعبیه میشوند.
مزایای دال بتنی کتیبه ای یا قارچی عبارتند از:
- ظرفیت باربری بالا
- استفاده از بتن کمتر
- صرفه جویی در هزینه
- انعطاف‌پذیری بالا برای نصب تاسیسات ساختمانی
۹- دال مجوف
وقتی درباره این موضوع که دال بتنی چیست حرف می‌زنیم، باید به دال مجوف یا دال حفره‌دار نیز اشاره داشته باشیم. دال مجوف که به عنوان دال حفره‌دار یا دال توخالی نیز شناخته میشود، نوعی دال بتنی مسلح پیش ساخته یا ساخته شده در محل است که در سطح مقطع خود، حفره‌های توخالی دارد.
لازم به توضیح است که حفره‌های دال مجوف دارای اشکال مختلفی مانند دایره، مستطیل یا ذوزنقه هستند. این حفره‌ها از نظر کارایی، کاهش وزن و انعطاف‌پذیری، مزایای متعددی برای ساختمان به وجود می‌آورند.
در ضمن یکی از مهمترین انواع دال مجوف شامل سقف دال کوبیاکس است که به کاهش بار مرده کمک می‌کند.
مزایای دال بتنی مجوف عبارتند از:
- وزن سبک
- ظرفیت باربری بالا
- مورد استفاده در دهانههای طولانی (بین تیرهای نگهدارنده یا دیوارها)
- حمل و نقل و نصب آسان
- ایجاد فضای مناسب برای سیم کشی برق، لوله کشی و کانال‌های HVAC
- مقاومت در برابر آتش
- انعطاف‌پذیری بالا
- کاهش هزینه ساخت و ساز
انواع دال بتنی
۱- دال یک طرفه
دال یک طرفه که به آن دال بتنی کنسولی نیز می‌گویند، نوعی دال بتنی است که فقط از یک طرف آن تکیه میشود. این نوع دال برای مقاومت در برابر نیروهای خمشی و انحراف آن‌ها که هنگام اعمال بار به لبه بدون تکیه گاه ایجاد میشود، طراحی شده است.
برخی از ویژگی‌های مهم در هنگام طراحی انواع دال بتنی یک طرفه عبارتند از:
محاسبه بار: محاسبه بار در دال یک طرفه، شامل بارهای زنده (مانند وزن انسان، مبلمان و سایر تجهیزات) و بارهای مرده (مانند وزن خود دال) میشود. با این حال هر گونه بار اضافی مانند باد یا زلزله نیز باید در نظر شود.
تکیه گاه: دال بتنی یک طرفه بر یک تکیه گاه، تکیه دارد که معمولا شامل دیوار یا تیرآهن است. اطمینان حاصل کنید که تکیه گاه انتخاب شده از نظر ساختاری میتواند زمینه را برای مقاومت در برابر بارهای وارده و انتقال آن‌ها به فونداسیون فراهم کند.
کنترل انحراف: با توجه به ماهیت کنسولی دال، کنترل انحراف به یک نکته مهم تبدیل میشود. تقویت و ضخامت کافی برای به حداقل رساندن انحراف و اطمینان از یکپارچگی سازه، موضوع بسیار مهمی است.
ملاحظات ضخامت: ضخامت یک دال بتنی یک طرفه به عواملی مختلفی مانند طول دهانه، بارها و خواص مواد بستگی دارد. برای تعیین ضخامت دال و الزامات آرماتوربندی مناسب باید از اصول و کدهای مهندسی سازه استفاده شود.
آرماتوربندی: طراحی آرماتور برای دال بتنی یک طرفه باید بر مقاومت در برابر خمش و ایجاد سختی کافی متمرکز باشد. به طور معمول، میلگردها در داخل دال قرار میگیرند تا در برابر نیروهای کششی مقاومت کنند.
فرایند ساخت و ساز: فرایند ساخت دال بتنی یک طرفه شامل استفاده از قالب برای ایجاد شکل مورد نظر و پشتیبانی از بتن تازه تا زمانی که به استحکام کافی برسد، میشود.
۲- دال دوطرفه
دال بتنی دو طرفه یا دال مسطح، نوعی دال بتن مسلح است که از هر طرف توسط ستون‌ها یا دیوارها نگهداشته میشود. بر خلاف دال یک طرفه که از یک تکیه گاه کنسولی برخوردار بود، دال دو طرفه بارها را در هر دو جهت توزیع می‌کند که امکان تحمل بار بیشتر و انعطاف‌پذیری در طراحی را به وجود میآورد.
در ادامه به چند نکته کلیدی در طراحی دال بتنی دو طرفه اشاره می‌کنیم:
محاسبه بار: همانند سیستم محاسبه بار در دال یک طرفه، اینجا نیز موارد گفته شده بالا را درنظر بگیرید.
سیستم پشتیبانی: دال بتنی دو طرفه از همه طرف توسط ستون‌ها یا دیوارها پشتیبانی میشوند.
ضخامت دال: ضخامت دال بر اساس طول دهانه، بارهایی که باید تحمل کند و ملاحظات سازهای تعیین میشود. ضخامت انتخاب شده باید مطابق با استانداردها و الزامات مندرج در آیین‌نامه‌های ساختمانی مربوطه باشد.
آرماتور: آرماتورها در جهت طولی و عرضی دال قرار میگیرند تا بتوانند ضمن زمینه را برای مقاومت در برابر خمش به همراه استحکام و سختی بالا فراهم کنند.
فرآیند ساخت: فرآیند ساخت دال بتنی دو طرفه مانند دال بتنی یک طرفه است که برای اطلاع از آن، به توضیحات اشاره شده در بالا مراجعه کنید.
عوامل موثر در طراحی دال بتنی
عوامل موثر در طراحی دال بتنی عبارتند از:
| عوامل مهم در طراحی دال بتنی | |
| عوامل مهم | توضیح |
| الزامات بار | شامل بار زنده و مرده میشود؛ درک میزان و توزیع بارها به تعیین ضخامت، آرماتور و ظرفیت کلی ساختاری دال کمک می‌کند. |
| ضخامت دال | ضخامت دال بتنی تحت تاثیر عواملی مانند طول دهانه، بار مورد نیاز، نوع دال (یک طرفه یا دو طرفه) و محدودیت‌های انحراف پیش بینی شده قرار دارد. |
| انتخاب مصالح | انتخاب طرح مخلوط بتن و مواد تقویت‌کننده مانند آرماتور، نقش تعیین کننده‌ای در طراحی دال دارد. |
| سیستم تکیه گاه | سیستم تکیه گاه دال شامل ستون‌ها، دیوارها یا تیرها میشود. فاصله، اندازه و پیکربندی تکیه گاه‌ها، مهمترین عوامل در فرایند طراحی دال هستند. |
| کنترل انحراف | کنترل انحراف برای اطمینان از عملکرد دال مهم است. انحراف بیش از حد می تواند باعث ترک خوردن، لرزش بیش از حد و ناراحتی ساکنین شود |
| اثرات دما و انقباض | بتن در معرض تغییرات دما و انقباض باعث ترک خوردن بتن میشود. اقدامات طراحی مانند فاصله اتصالات، جزئیات تقویتی و قرار دادن اتصالات کنترلی، زمینه را برای جلوگیری از ترک در بتن ایجاد می‌کند. |
| روش‌های ساخت | عوامل مربوط به ساخت و ساز مانند طراحی قالب، تکنیک‌های ریختن و نصب بتن، عمل‌آوری و جزئیات اتصال، باید در نظر گرفته شود. |
| قوانین و مقررات ساختمانی | در طراحی دال بتنی باید آیین‌نامه‌های مربوط به مقاومت مصالح، مقاومت در برابر آتش، ملاحظات زمین لرزه و … مد نظر قرار گیرد. |
مزایا و معایب دال بتنی
در جدول زیر مزایا و معایب دال بتنی آورده شده است:
| مزایا و معایب دال بتنی | |
| مزایا | معایب |
| دوام بالا (تحمل بارهای سنگین در شرایط آب و هوایی مختلف) | مستعد ترک خوردگی (در صورت تغییرات دمایی شدید) |
| استحکام فشاری بالا (بدون تغییر شکل یا شکست) | صلبیت و عدم سازگاری با خاک برخی مناطق |
| مقاومت در برابر آتش | آسیب به محیط زیست در نتیجه استخراج و فرآوری مواد خام |
| جرم حرارتی بالا | رسانایی حرارتی بالا و نیاز به عایق‌بندی |
| کمک به بهره‌وری انرژی | وزن سنگین در برخی از انواع |
| عمر طولانی و تعمیر و نگهداری کم | هزینه بیشتر نسبت به سایر روش‌ها |
روش‌های پرداخت دال بتنی
۱- تراز کردن
هنگامی که صحبت از تسطیح یا تراز کردن دال بتنی به میان می‌آید، چند روش مختلف وجود دارد که میتوان برای رفع ناهمواری‌های سطحی از آن‌ها استفاده کرد. در ادامه به سه روش متداول برای تسطیح یا تراز کردن دال بتنی اشاره می‌کنیم:
سنگ زنی یا خراش دادن: سنگ زنی یا تراشیدن شامل استفاده از تجهیزات تخصصی مانند آسیاب بتن یا خراش‌دهنده برای از بین بردن نقاط بلند یا نواحی ناهموار روی سطح دال بتنی است. در این روش، قسمت‌های مرتفع دال بتنی برای دستیابی به تراز سطح، خُرد میشوند. در ضمن این روش برای اصلاح عیوب جزئی سطح بتن مورد استفاده قرار میگیرد.
لایه زیرین خود تراز: برای دستیابی به یک سطح صاف و هموار، از اعمال لایه زیرین خود تراز استفاده میکنند. ملات خود تراز یک لایه زیرین خود تراز بر پایه سیمان است که با چسب، پلیمر و سایر افزودنی‌های شیمیایی فرموله میشود. این روش برای سطوح بزرگ بتنی مناسب است.
اسلب جکینگ: برای تراز کردن دال‌های بتنی دارای سطح فرو رفته یا ناهموار از اسلب جکینگ استفاده میشود. این روش شامل سوراخ کردن داخل دال و تزریق دوغاب سیمانی یا مواد فوم در زیر قسمت فرو رفته است. پس از تزریق، مواد منبسط میشود و دال را به سطح مورد نظر می‌رساند.
۲- تخته مالی
قبل از گیرش بتن، از تخته مالی برای تسطیح و صاف کردن سطح استفاده میشود. این کار به پر کردن نقاط حفره دار، حذف بتن اضافی و رساندن سطح به ارتفاع مورد نظر کمک می‌کند.
۳- T کشی یا شمشه کشی
شمشه کشی شامل فرایند صاف کردن سطح دال بتنی با استفاده از شمشه T شکل است. این ابزار، مجهز به تیغه‌های مسطح است که برای دستیابی به سطحی صاف می‌چرخند. در ضمن این کار به استحکام بیشتر سطح و از بین بردن عیوب جزئی کلی دال بتنی کمک می‌کند.
۴- لبه کشی و درز کشی
درزکشی در اطراف دال بتنی، برای جلوگیری از ترک خوردن و نفوذ رطوبت صورت میگیرد. ابزارهای لبه کشی مانند لبه دستی یا برقی، برای شکل دادن و صاف کردن لبه‌های دال مورد استفاده قرار میگیرند.
۵- جاروکشی
جاروکشی شامل استفاده از یک ابزار دسته بلند و بزرگ برای صاف کردن سطح دال بتنی است. این نوع جارو معمولا از چوب یا آلومینیوم یا ساخته میشود. لازم به توضیح است که این کار زمینه را برای از بین بردن عیوب سطح، پر کردن فضاهای خالی و تثبیت سنگدانه فراهم می‌کند.
۶- ماله کشی
ماله کشی آخرین مرحله برای دستیابی به سطحی صاف در دال بتنی است. از ماله‌های فولادی برای ایجاد یک روکش صیقلی و بستن منافذ سطح بتن استفاده می شود. از ماله پروانه ای با تیغه مسطح برای صاف کردن سطح استفاده میشود.
بیشتر بخوانید: بتن مگر چیست؟ دلایل استفاده و نحوه اجرا
روش‌های مهم در هنگام پرداخت و عمل آوری دال بتنی
هنگامی که صحبت از پرداخت و عمل‌آوری دال بتنی میشود، چندین روش و تکنیک مهم وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. این روش‌ها موجب دستیابی به ظاهر زیبا، دوام و عملکرد مطلوب سطح بتن می‌گردد. در ادامه به چند روش مهم در هنگام پرداخت و عمل‌آوری انواع دال بتنی اشاره می‌کنیم:
۱- آمادهسازی سطح: آمادهسازی سطح دال بتنی شامل تمیز کردن سطح برای حذف کثیفی، زباله و… است. برای تمیز کردن و ایجاد بستری یکنواخت در سطح دال بتنی، میتوان از سنگ زنی یا شات بلاست استفاده کرد.
۲- سنگ زنی یا شات بلاست: سنگ زنی مرحله مهمی در فرایند پرداخت دال بتن است. این فرایند شامل استفاده از ساینده‌های الماسی درشت برای برداشتن لایه بالایی بتن میشود. فرایند شات بلاست به تسطیح سطح، رفع عیوب و باز شدن منافذ بتن کمک می‌کند.
۳- پولیش: پولیش شامل استفاده از ساینده‌های الماس ریزتر برای ایجاد سطحی براق و بازتابنده است. فرآیند پولیش معمولا در چند مرحله انجام میشود.
۴- تراکم و آببندی: متراکم شدن سطح دال بتن، یک مرحله مهم برای افزایش دوام و مقاومت در برابر سایش است. برای این کار میتوان از محلول‌های آببندی مانند سیلر استفاده کرد.
۵- رنگآمیزی: در صورت تمایل میتوان تکنیک‌های رنگآمیزی را روی سطح دال بتن اعمال کرد تا جلوه زیباتری برای آن به وجود آورد.
۶- نگهداری و مراقبت: نگهداری و مراقبت مناسب برای افزایش طول عمر و زیبایی سطح صیقلی دال بتن، بسیار مهم است. تمیز کردن منظم با استفاده از پاک کننده‌های دارای pH خنثی، آببندی دوره‌ای و اجتناب از مواد ساینده، از جمله اقدامات کلیدی برای حفظ ظاهر با کیفیت سطح دال بتنی به حساب می‌آید.
چگونگی تقویت دال‌ها
برای تقویت دال‌های بتنی، روش‌های متعددی وجود دارد که میتوان برای افزایش ظرفیت باربری، دوام و مقاومت آن‌ها در برابر ترک‌خوردگی استفاده کرد. در ادامه به چند تکنیک رایج برای تقویت دال های بتنی اشاره می‌کنیم:
۱- افزایش ضخامت دال
یک روش ساده برای تقویت دال بتنی، افزایش ضخامت آن است. دال ضخیم میتواند ظرفیت ساختاری بیشتری را برای سازه فراهم کند و خطر انحراف یا ترک‌خوردگی بیش از حد را کاهش دهد. با این حال، مهم است که اطمینان حاصل کنید که سیستم تکیه گاه از جمله ستون‌ها یا دیوارها، قادر به تحمل بار افزایش یافته از دال ضخیم‌تر هستند.
۲- تقویت با آرماتور یا مش
افزودن آرماتور فولادی به دال بتنی، نه تنها مقاومت کششی و خمشی آن را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد بلکه زمینه را برای کنترل ترک خوردگی به وجود میآورد. آرماتو فولادی را میتوان بر اساس محاسبات مهندسی سازه به صورت شبکه‌ای قرار داد.
۳- الیاف
ترکیب الیاف تقویت‌کننده مانند الیاف فولادی یا الیاف مصنوعی در مخلوط بتن، استحکام کششی و چقرمگی دال را افزایش می‌دهد. الیاف به عنوان یک تقویت کننده ثانویه برای کنترل ترک خوردگی و بهبود عملکرد کلی دال شناخته میشود.
۴- پس تنیدگی
پس تنیدگی روشی است که شامل نصب تاندون‌های فولادی با مقاومت بالا در داخل دال بتنی و اعمال کشش به آن‌ها پس از عمل‌آوری بتن است. این فرآیند باعث ایجاد نیروهای فشاری در داخل دال، افزایش ظرفیت باربری آن و کاهش ترک خوردگی میشود. پس تنیدگی معمولاً در سازه‌های با دهانه بازتر یا جاهایی که دال‌ها تحت بارهای قابل توجهی قرار میگیرند، کاربرد دارد.
۵- پوشش‌های تقویتی
اگر دال بتنی نیاز به مقاوم‌سازی داشته باشد، اعمال پوشش تقویتی راه حل موثری است. با اتصال مواد کامپوزیتی مانند پلیمر تقویت شده با فیبر کربن (CFRP) یا پلیمر تقویت شده با الیاف شیشه (GFRP) به دال بتنی، استحکام بتن افزایش پیدا می‌کند.این روکش‌ها سبک هستند و بدون افزایش وزن یا ضخامت دال، راه حل کاربردی برای افزایش استحکام دال بتنی ارائه می‌دهند.
ضخامت دال بتنی
در اینجا چند دستورالعمل کلی برای تعیین ضخامت مناسب دال بتنی وجود دارد که به آن اشاره می‌کنیم. توجه به این نکته مهم است که این دستورالعمل‌ها، توصیه‌های کلی هستند و ممکن است بر اساس الزامات پروژه و آیین‌نامه‌های ساختمان در مناطق مختلف، تغییر کنند. علاوه بر این، عوامل خاصی مانند شرایط خاک، آمادهسازی زمین و طراحی آرماتور می‌توانند بر ضخامت مورد نیاز دال بتنی تاثیر بگذارند.
۱- دال بتنی ساختمان
ضخامت دال بتنی ساختمان مسکونی مانند کف زیرزمین یا کف پارکینگ، در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیمتر است. دال‌های بتنی مورد استفاده در فضای بیرونی ساختمان مسکونی مانند دال بتنی بالکن و راهروها، ممکن است محدوده ضخامت مشابهی داشته باشند، با این حال برای بارهای سنگین تر در آب و هوای نامساعد، دال‌های ضخیم تر مورد استفاده قرار می‌دهند.
۲- دال بتنی ساختمانهای تجاری و صنعتی
ضخامت دال‌های تجاری و صنعتی مانند کف انبارها یا کف کارخانه‌ها، بسته به بارهای پیش بینی شده و الزامات طراحی خاص، از ۱۲۵ تا ۲۰۰ میلیمتر متغیر است. ضخامت دال‌های تحت بارهای سنگین مانند مسیرها و جاده‌ها، بیش از ۲۰۰ میلیمتر در نظر گرفته میشود.
۳- دال‌های سازهای
دال هایی که به عنوان اجزای سازهای عمل می کنند مانند عرشه پل یا دال‌های مرتفع، نیاز به فرآیند طراحی دقیق‌تری دارند. ضخامت این نوع دال‌ها، بستگی به طول دهانه، بارهای پیش‌بینی شده و الزامات سازهای خاص که در آیین‌نامه‌ها و مقررات طراحی مربوطه ذکر شده است، دارد.
سقف دال بتنی چیست؟
دال بتنی سقف یک نوع سیستم اولیه برای ساخت سقف است که به دو صورت پیش ساخته و در محل، ساخته و نصب میشود. سقف‌های دال بتنی معمولا در ساختمانهای تجاری و صنعتی یافت میشوند؛ جایی که دوام و نمای صاف آن‌ها میتواند مزایای خاصی را به همراه داشته باشد. با این حال، استفاده از سقف دال بتنی در ساخت و سازهای مسکونی، کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
ضخامت سقف دال بتنی به عوامل متعددی از جمله الزامات بار، دهانه سقف و ملاحظات سازهای مانند متریال به کار رفته در بتن بستگی دارد. با این حال ضخامت سقف دال بتنی برای ساختمانهای مسکونی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیمتر است. در حالی که برای ساختمانهای تجاری و صنعتی به دلیل دهانه بزرگتر و تحمل بارهای بیشتر، این نوع ضخامت در حدود بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیمتر در نظر گرفته میشود.
ویژگی‌های سقف دال بتنی عبارتند از:
طراحی مسطح یا کم شیب: سقف‌های دال بتنی معمولا با شیب کم یا پروفیل کاملا مسطح طراحی میشوند.
ظرفیت تحمل بار: سقف‌های دال بتنی، طوری طراحی شده‌اند که وزن اجزای سازهای مانند خود بتن، عایق‌ها یا لایه‌های ضد آب و هرگونه بار زنده پیش بینی شده مانند تجمع برف یا رفت و آمد ساکنین برای تعمیر و نگهداری را به خوبی تحمل کنند.
ضد آب و عایق کاری: برای اطمینان از عایق رطوبتی مناسب، سقف‌های دال بتنی اغلب به عایق مناسب برای جلوگیری از نفوذ آب نیاز دارند.
اضافه کردن میلگرد: برای افزایش مقاومت سقف دال بتنی در برابر نیروهای کششی و…، میلگرد فولادی یا مش به آن اضافه میشود.
برخی از ملاحظات پیرامون سقف دال بتنی عبارتند از:
- طراحی و مهندسی مناسب برای اطمینان از ظرفیت تحمل بار و یکپارچگی سازه سقف دال بتنی، بسیار مهم است.
- برای جلوگیری از نفوذ آب و آسیب احتمالی سازه باید اقدامات ضد آب موثری در نظر گرفته شود.
- عایق باید با دقت زیادی نصب شود تا از بهره‌وری انرژی و کاهش مشکلات احتمالی تراکم، اطمینان حاصل شود.
- با توجه به وزن سقف دال بتنی، ظرفیت سازهای دیوارها و فونداسیون ساختمان باید به طور خاص برای تحمل بار اضافه طراحی شود.
تفاوت سقف دال بتنی و تیرچه بلوک
در راستای پاسخ به این پرسش که سقف دال بتنی چیست، به تفاوت این نوع سقف با سقف تیرچه بلوک می‌پردازیم.
| تفاوت سقف دال بتنی و تیرچه بلوک | ||
| معیار | سقف دال بتنی | سقف دال تیرچه بلوک |
| توزیع بار | بارها به طور مستقیم در کل سطح دال توزیع شده و به ستون‌ها یا دیوارهای نگهدارنده منتقل میشوند. | بارها ابتدا از طریق تیرهای پیش ساخته و سپس به دیوارها یا ستون‌های نگهدارنده منتقل میشوند. |
| روش ساخت | معمولا در محل ریخته میشوند. | سقف دال تیرچه بلوک از تیرها و بلوک‌های پیش ساخته استفاده میکنند که خارج از محل تولید و در محل مونتاژ میشوند. |
| انعطاف پذیری طراحی | سقف دال بتنی به دلیل سطح مسطح پیوسته، انعطاف پذیری بیشتری را در طراحی معماری نسبت به تیرچه بلوک ارائه می‌دهد. | به دلیل حفره‌های بین تیرها، انعطاف‌پذیری بالایی در طول دهانه نسبت به دال بتنی ارائه می‌دهد. |
کلام آخر
در این مقاله به موضوع دال بتنی چیست پرداختیم. دال بتنی یک عنصر سازهای مسطح است که با عنوان اسلب بتنی نیز شناخته میشود. مهمترین کاربردهای این نوع دال بتنی میتوان به فونداسیون، کف پارکینگ‌ها، کارخانه‌ها و سوله‌های کشاورزی به همراه سقف ساختمان و جاده‌ها اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر، با شماره ۶۷۱۴۵-۰۲۱ تماس بگیرید. گروه کارشناسان ما، آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان هستند.
سوالات متداول
برای ساخت سقف ساختمانهای تجاری از سقف دال بتنی استفاده میکنند. این نوع سقف علاوه بر ایجاد مقاومت سازه در برابر خوردگی و…، زمینه را برای زیبایی هرچه بیشتر آن به وجود میآورد. لازم به توضیح است که سقف دال بتنی، کمتر در ساختمانهای مسکونی مورد استفاده قرار میگیرد.
ضخامت سقف دال بتنی برای ساختمانهای مسکونی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیمتر و برای ساختمانهای تجاری و صنعتی بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیمتر است.
انواع سقف دال بتنی به ۱۰ دسته تقسیمبندی میشوند که شامل دال تخت، تیرچه دار، مشبک، عرشه فولادی، پیش ساخته، فونداسیون، وافل، کتیبه ای (قارچی)، مجوف و کوبیاکس است.
برای پرداخت سطح دال بتنی، چندین مرحله را در نظر میگیرند که شامل آمادهسازی سطح، سنگ زنی یا شات بلاست، پولیش، تراکم و آببندی، رنگآمیزی و تعمیر و نگهداری است.
ماله پروانه ای با تیغه مسطح، بهترین ابزار برای ماله کشی سطح دال بتنی است.
دال کوبیاکس یکی از انواع دال مجوف دو طرفه است که برای دهانههای کوتاه و بلند مورد استفاده قرار میگیرد. از جمله مهمترین ویژگی این نوع دال میتوان به کاهش بار مرده اشاره کرد.